تاثير هيدرولوژي و محيط جغرافيايي بر استقرارهاي باستاني حوزه زهك سيستان

The Impact of the Hydrology and Geographical Environment on Ancient Settlements of Zahak Domain in Sistan

تاثير عناصر و پديده‌هاي جغرافيايي بر انسان و زندگي او فراوان است. اين تاثيرات را مي‌توان حداقل بر جذب و دفع گروههاي انساني، نوع و شكل سكونتگاه، محوطه‌هاي استقراري و جابه‌جايي آن، ميزان بهره‌وري از منابع طبيعي، جمعيت و … مشاهده كرد. در ايـن مقـاله سعي شده است تا بر اساس بررسيهاي باستان‌شناسي ـ كه در حوزه زهك سيستان صورت گرفت ـ به نقـش جغرافيا و به خصوص هيدرولوژي در شكل‌گيري و نابودي تمدنهاي مختلف سيستان و حوزه زهك پرداخته شود. تاسيس تاريخ استقرار، زمان ترك محوطه‌ها و مجموعه علل آن در هر يك از محدوده‌هاي مطالعه شده، از مهمترين اهداف در پژوهش مورد نظر است. روش بـررسي بـه صـورت پـيمايش مـيداني و سـيستماتيك انـجام شـد. در ايـن روش نمـونه‌هاي شاخص فرهنگي (سفال) جمع‌آوري شد؛ سپس مطالعات باستان‌شناسي روي آنها انجام گرفت. نتايج حاصل از اين بررسي موجب شد تا شاخص انگاره‌هاي زيستي و استقراري اين منطقه ابزار لازم را در بازسازي محيط جغرافيايي آن در دوره‌هاي مختلف زماني (پيش از تاريخ، دوران تاريخي و دوران اسلامي) فراهم سازد.

The impact of geographical phenomena is plentiful on human and his life. These impacts are seen at least on attraction and distribution of human specise and kind and form of habitations and settlement sites, the movement of settlement sites, exploitation rate of natural resourses, population, and etc. In this article it is tried to verify the role of geography and especially hydrology on formation and collapse of various civilizations of Sistan and Zahak domain based on archaeologic surveys. The most important objectives of this research are the foundation of settlement history, period of abandonment of sites and all its causes in each of the regions under study. Investigation method was field and systematic surveys during which distinctive cultural samples (pottery) were compiled and then they were studied from archaeological view point. The determination of settlement patterns of the region provided the essential device for reconstructing past geographic environments in different periods (prehistoric, historic period and Islamic period), based on the findings of the project.