تعيين ميزان برداشت آب از منابع زيرزميني بر اساس مديريت هزينه ( مطالعه موردي: دشت عجب شير)

Determination of Groundwater Extraction Based on Cost Management(Case study: Ajabshir Plain)

منابع آب زيرزميني، بزرگترين ذخيره قابل دسترس آب شيرين در كره زمين را تشكيل مي دهند. اما با توجه به محدوديت آن ها و افزايش ميزان مصرف ديري نخواهد گذشت كه جهان با بحران كمبود آب مواجه خواهد شد. اين وضعيت براي كشور ايران به دليل اقليم خشك و بياباني هشداردهنده تر است. بر اساس گزارش وزارت نيرو در سال 1386، سالانه 8/4 ميليارد مترمكعب اضافه برداشت از منابع آب زيرزميني در سطح كشور وجود دارد. سفره آب زيرزميني دشت عجب شير كه از مناطق مهم كشاورزي استان آذربايجان شرقي مي باشد، با مشكل كمبود و تراز منفي سطح آب زيرزميني مواجه است. بنابراين مطالعه چگونگي مصرف كارآمد و مديريت صحيح منابع آب زيرزميني آن ضروري است. مديريت بر اساس هزينه استخراج يكي از متداول ترين روش هاي مديريتي در برداشت آب از منابع زيرزميني است. در اين نوع مديريت تا جايي از منابع آبي استفاده مي شود كه هزينه نهايي با سود نهايي برابر شود. با اجراي چنين مديريتي براي دشت عجب شير، ميزان استخراج آب در طول زمان از منبع زيرزميني اين منطقه تعيين گرديد. نتايج حاكي از آنست كه به دليل وضعيت بحراني اين دشت، با روند فعلي حدود 8 سال ديگر مي توان از اين سفره آب برداشت كرد اما پس از آن سفره زيرزميني با لايه شور مواجه خواهد شد و قابل بهره برداري نخواهد بود. به اين ترتيب صرفه جويي در مصرف آب و جايگزين كردن منابع آبي جديد براي مصرف در بخش كشاورزي موجب بازسازي سفره و بهبود بخشيدن به وضع آن خواهد شد.

Groundwater is the largest available resource of fresh water on the earth. But due to its limitation and also consumption augmentation, the world would face with crisis of water resource shortage. Since Iran is located in an arid and semi-arid region, the situation is more serious for the country. According to the reports published by the Ministry of Energy in Iran, there is 4.8 billion m3/y excessive depletion of groundwater in the country. Ajabshir plain is an important agricultural area in East Azarbaijan. This plain has been faced with deficiency and shortage of water supplies along with steadly falling water table level in the aquifer. Therefore, studies about the consumption manner and proper management of water resource usage seem to be very crucial. Management based on the extraction cost is one of the most adapted methods in ground water exploitation management. In this procedure, water utilization is based on the equality of net benefit and cost. The extraction path was determined by execution of the mentioned model in this aquifer. The results showed that the aquifer would be useful for the next 8 years. After that it would face with salt water layer. Subsequently, by saving of water and use of alternative resources the agricultural sector, it would cause the aquifer to be built-up and get improved.