مدلسازي تعيين مناطق خطرپذير با استفاده از مدل AHP در محيط GIS جهت مديريت بحران شهري (مطالعه موردي: منطقه 8 شهرداري تبريز)

Modelling Riskable Regions Crisis Management in Urban Areas A Case Study of District 8 of Tabriz

امروزه با توجه به روند رو به رشد جمعيت و تراكم جمعيت در مناطق شهري و لزوم ايجاد مناطق امن در مجتمع‌هاي زيستي علي‌الخصوص در شهرهاي پرجمعيت و مستعد از نظر لرزه‌خيزي، لزوم نگرشي همه جانبه و فراگير به حوادث طبيعي و فجايع ناشي از بروز آنها بيش از پيش جلوه نموده است. كلان شهر تبريز به خاطر نزديكي به گسل تبريز كه يكي از فعال‌ترين و خطرناك‌ترين گسل‌ها در سرزمين زلزله خيز ايران مي‌باشد. هميشه شاهد حوادث و بلاياي ناگوار طبيعي بوده است. در اين بين منطقه 8 شهري تبريز كه به عنوان منطقه تاريخي و فرهنگي شهر تبريز شناخته مي‌شود، داراي اماكن تاريخي با ارزش، بافت‌هاي فرسوده، ترافيك سنگين و تراكم جمعيت بالا است كه اهميت مطالعه و پژوهش را در زمينه مديريت بحران را در اين شهر بيشتر مي‌كند. در پژوهش حاضر جهت مديريت صحيح بحران در منطقه قديمي 8 تبريز، با بهره‌گيري از مدل سلسله مراتبي (AHP) در محيط GIS، اقدام به تفكيك سطوح خطرپذير منطقه گرديد. لايه‌هاي مورد استفاده در اين مدل شامل فاصله از گسل، كيفيت ابنيه، تراكم جمعيت، نزديكي به معابر، نزديكي به فضاهاي باز، درماني، ايستگاه آتش‌نشاني، اماكن نظامي و انتظامي، پمپ بنزين و همچنين توپوگرافي محدوده مورد مطالعه مي‌باشد. نتايج حاصل از خروجي مدل نشان مي‌دهد كه تنها 96/12% درصد از محدوده مورد مطالعه داراي وضعيت بسيار مطلوب مي‌باشد. 03/52% درصد از محدوده نيز در وضعيت متوسط تا مطلوب از لحاظ خطرپذيري در مواقع بحراني قرار دارد. 01/35% درصد از محدوده مورد مطالعه نيز در شرايط نامطلوب تا بسيار نامطلوب قرار دارد كه اين امر لزوم برنامه‌ريزي دقيق و اصولي را در مراحل قبل، حين و بعد از وقوع بحران از طرف مسيولين اين منطقه طلب مي‌كند

Today the increasing population of the world in urban areas and developing countries especially in metropolitan cities susceptible to earthquake has necessitated a wider look at the natural events and tragedies resulting from them. Tabriz is considered to be one of the most susceptible cities to earthquakes due to the existence of active faults. Meanwhile, Tabriz 8 municipality district, as a cultural and historical municipality, has valuable historical places with worn-out texture, heavy traffic, and large population which make it of paramount importance to do research in the area of crisis management. In the present study, attempt is made to sort out riskable levels of the region in district 8 using the weight overlap indexical model in the GIS environment. The layers used in this model include distance from faults, construction quality, population growth and proximity to passages, proximity to open spaces, firefighting station, military places, gas station, and the topography of related area of study. Results obtained from the model indicate that only %13.94 of related area of study has optimal and a more optimal condition. %47.37 of the area was in normal condition in terms of risk ability in critical time. %38.69 of the area was in various undesirable situations which necessitates careful and regulated planning before, during, and after the crisis on the part of authorities. It should be pointed out that this article has been extracted from the Ph. D dissertation under the title of" The policies of crisis management in urban worn-out textures: A case study in district 8 of Tabriz municipality". Keywords: Crisis management, Worn-out texture, District 8 of Tabriz, Weight overlap indexical model, Dis.