تعيين شكل هاي شيميايي مس و ارتباط آن ها با پاسخ هاي گياه و ويژگي هاي خاك در برخي خاك هاي استان گلستان

Determination of chemical forms of copper and their relationships with plant responses and soil properties in some soils of Golestan Province

قابليت دسترسي مس براي گياه به توزيع نسبي شكل هاي مختلف شيميايي آن بستگي دارد كه تابعي از ويژگي هاي خاك است. در اين پژوهش به‌منظور جز بندي مس كل به شكل هاي تبادلي، كربناتي، آلي، اكسيدهاي منگنز، اكسيدهاي آهن بي شكل، متبلور و باقي مانده از روش عصاره گيري متوالي در 10 نمونه خاك استان گلستان كه از لحاظ ويژگي هاي فيزيكي و شيميايي متنوع بودند، استفاده شد. نتايج نشان داد كه مس محلول به اضافه تبادلي، كربناتي، پيوند يافته با مواد آلي، متصل به اكسيدهاي منگنز، متصل به اكسيدهاي آهن بي شكل، متصل به اكسيدهاي آهن متبلور و باقي مانده به‌ترتيب حدود 3/0، 4/0، 5/4، 3/1، 26، 3/30، 2/37 درصد از مس كل خاك ها را تشكيل مي دهند. pH با شكل هاي متصل به اكسيدهاي منگنز و آهن بي شكل همبستگي منفي معني داري به ترتيب در سطح 5 و يك درصد نشان داد. هيچ يك از ويژگي هاي خاك با مس متصل به مواد آلي همبستگي معني دار نشان نداد. ضريب همبستگي بين درصد كربنات كلسيم معادل و مس كربناتي معني دار نشد. مس عصاره گيري شده با DTPA همبستگي مثبت و معني داري با درصد رس نشان داد. غلظت مس در گياه با مس تبادلي، مس پيونديافته با مواد آلي و مس كربناتي همبستگي منفي معني داري نشان داد. رابطه منفي معني داري نيز بين مقدار كل مس جذب شده توسط گياه با مس تبادلي مشاهده شد.

Phytoavailability of copper (Cu) depends on the relative distribution of different chemical forms, which is a function of soil properties. To partition the total Cu into exchangeable (Ex), carbonates-bound (Car), organically bound (OM), Mn-oxide-bound (Mnox), amorphous Fe-oxide-bound (AFeox), crystalline Fe-oxide-bound (CFeox) and residual (Res) forms a sequential extraction procedure was conducted in 10 soils of Golestan province that varied in physical and chemical properties. The results revealed that about 0.3, 0.4, 4.5, 1.3, 26, 30.3 and 37.2% of the total soil Cu was present in mentioned forms, respectively. Soil pH was significantly negatively correlated with Cu associated with Mnox and AFeox at 5 and 1% level, respectively. Organically bound Cu did not show significant correlations with any soil properties. Correlation coefficient between calcium carbonate equivalent and carbonate-bound Cu was not significant. DTPA erxtractable Cu was significantly positively correlated with clay content. The Cu concentration in plant was negatively correlated with Cu concentrations in the exchangeable (Ex), carbonates-bound (Car) and organically bound (OM) forms. A negative correlation was observed between total uptake of Cu in plant and Cu concentration in the exchangeable (Ex) form.