مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - شبيه سازي در آموزش پرستاري

چكيده فارسي :

شبيه‌سازي، تكنيك و يا وسيله‌اي به منظور خلق ويژگي‌هاي پديده‌هاي واقعي است(1). شبيه‌سازي به عنوان يك روش تدريس، عبارت از فعاليت‌هايي است كه يك محيط واقعي باليني را تقليد مي‌كند و براي نشان دادن فرآيندها، تصميم‌گيري و تفكر انتقادي به وسيله روش‌هايي مانند ايفاي نقش و استفاده از وسايلي مانند فيلم‌هاي آموزشي و مانكن‌ها طراحي شده است(2). تاريخچه شبيه‌سازي در آموزش علوم پزشكي به عهد باستان بر مي‌گردد، درآن زمان توسط شبيه‌سازي با گل و سنگ، خصوصيات باليني بيماري‌ها و چگونگي اثرات اين بيماري‌ها را نشان مي‌دادند(3). اما آموزش به روش شبيه‌سازي به شكل نوين آن، به جنگ جهاني دوم برمي‌گردد كه اولين بار براي آموزش خلبانان استفاده شد(4). مدت‌هاست كه شبيه‌سازي‌هاي نوين در ديگر علوم همچون صنايع هوايي، نظامي و هسته‌اي مورد استفاده قرار گرفته است. در 20 سال اخير استفاده از آنها در پزشكي و پرستاري نيز به طور روزافزوني گسترش يافته است(5). از مدت‌ها پيش براي آموزش مفاهيم و مهارت‌هاي پرستاري و تربيت پرستاران از روش شبيه‌سازي و مدل‌هاي آناتوميك، مانكن‌ها، ايفاي نقش و برنامه‌هاي آموزش كامپيوتري استفاده مي‌شد(1). شبيه‌سازي فقط محدود به استفاده از شبيه‌سازهاي مكانيكي نيست، بلكه روش‌هايي مانند ايفاي نقش، تنظيم سناريو، مطالعه موردي و غيره نيز نمونه‌هايي از شبيه‌سازي هستند(4). در اين روش، مساله‌اي فرضي، مشابه واقعيت‌هاي زندگي، براي دانشجو مطرح شده و سپس از آنها خواسته مي‌شود تا با رعايت اصول و قواعد آموزشي، آن موقعيت را تجربه كنند و مساله را حل نمايند(6). در روش شبيه‌سازي، سعي مي‌شود هر چه ممكن است موقعيت ساخته شده مشابه حالت واقعي باشد تا آنچه آموخته مي‌شود قابل انتقال به محيط واقعي باشد. از اين روش در برخي دروس نظري ، درس بررسي وضعيت سلامت، و به خصوص براي دروس عملي پرستاري استفاده مي‌شود(7). بنا به گزارش انستيتوي پزشكي، به منظور كاهش خطر و آسيب‌هاي وارده به بيماران، سازمان‌هاي بهداشتي و موسسات آموزشي موظف به استفاده از روش‌هاي شبيه‌سازي براي آموزش دانشجويان هستند(1). در حال حاضر دانشكده‌هاي پرستاري در 16 ايالت آمريكا اجازه جايگزيني آموزش شبيه‌سازي را در ساعات آموزش باليني كسب كرده‌اند و پيش‌بيني مي‌شود، 17 ايالت ديگر نيز در آينده بتوانند اين اجازه را كسب كنند(8). با توجه به اين كه دانشجويان پرستاري تمرينات باليني خود را در محيط واقعي تجربه مي‌كنند، عدم مهارت كافي مي‌تواند باعث ايجاد آسيب‌هاي جسمي و روحي زيادي به بيماران شود و اين مساله خود باعث ترس دانشجو و كاهش اعتماد به نفس آنان مي‌شود(9). علي‌رغم انجام برخي مطالعات در زمينه تاثير آموزش به روش شبيه‌سازي در پرستاري، شواهد تجربي اندكي در زمينه ارزيابي نتايج استفاده از اين روش‌ها وجود دارد و انجام تحقيقات بيشتر ضروري است(10). به نظر مي‌رسد استفاده از شبيه‌سازها در آموزش پرستاري با توجه به تاكيدي كه در مورد امنيت بيمار شده است در آينده بيش از اين هم گسترش خواهد يافت. لذا در اين دستنوشته به معرفي روش تدريس شبيه‌سازي و بررسي كاربرد آن در آموزش پرستاري پرداخته مي‌شود. اين نوشته با استفاده از جستجوي منابع كتابخانه‌اي، اينترنتي و جستجوي مقالات در پايگاه‌هاي اطلاعاتيMedline ، SID، Blackwell، Proquest، CINAHL در زمينه شبيه سازي تدوين شده است. جستجوي منابع و مقالات موردنظر در بازه زماني سال‌هاي 2000 تا 2011 با استفاده از كليد واژه‌هاي شبيه‌سازي، شبيه‌ساز، آموزش پرستاري و آموزش باليني انجام شد. از بين مقالات متعدد به دست آمده، مقالات مروري در زمينه شبيه‌سازي، و مطالعات مداخله‌اي انجام شده در مورد تاثير روش شبيه‌سازي در دانشجويان پرستاري، انتخاب و بررسي شدند. مرور متون نشان مي‌دهد كه استفاده از روش شبيه‌سازي در آموزش پرستاري رو به گسترش است. با توجه به تغييرات به وجود آمده در آموزش پرستاري، دلايل متعددي جهت به كار بردن اين رويكرد آموزشي در رشته پرستاري وجود دارد. با اين وجود هنوز برخي چالش‌ها و مشكلات در استفاده از اين روش و عملي شدن آن در دانشكده‌ها وجود دارد كه مي‌توان با شناخت آنها و برنامه‌ريزي مناسب در جهت رفع آنها، راه را براي به‌كارگيري اين رويكرد آموزشي موثر هموارتر نمود. در ادامه اين مقاله، در مورد انواع شبيه‌سازي، دلايل و لزوم استفاده از شبيه‌سازي در آموزش پرستاري و چالش‌هاي فراروي استفاده از اين روش به اختصار توضيح داده مي‌شود.