پاسخ‌هاي مورفولوژيكي و رويشي نونهالهاي بلوط ايراني به سطوح مختلف نور در سال اول كاشت در نهالستان

Growth and morphological responses of Mana oak (Quercus brantii) seedlings to different light levels at nursery in the first growing year

عدم تجديد حيات طبيعي گونه بلوط ايراني به‌شكل دانه‌زاد، كه بيشترين دامنه پراكنش را در رويشگاه‌هاي زاگرس به خود اختصاص داده است، منجر به جنگل‌كاري توسط بذر يا نهال اين گونه به منظور ارتقا كمي و كيفي اين رويشگاه‌ها شده است. به‌رغم اهميت زياد شناخت بردباري به سايه اين گونه در توليد نهال و جنگل‌كاري، هنوز مطالعه جامعي در اين خصوص انجام نشده است. اين مطالعه درصدد تعيين پاسخ‌هاي مورفولوژيكي و رويشي گونه بلوط ايراني به سطوح مختلف نور در اولين سال رويشي در نهالستان مي‌باشد. بدين منظور در اين تحقيق از طرح آزمايشي كاملاً تصادفي با عامل نور در چهار سطح 20 درصد، 40 درصد، 60 درصد و 100 درصد (نور كامل) استفاده شد. تعداد بيست نهال از هر تيمار در دو زمان 100 روز پس از جوانه‌زني و 90 روز پس از اولين نمونه‌برداري به شكل كاملاً تصادفي انتخاب شده و مولفه‌هاي رويشي در آنها اندازه‌گيري شدند. نتايج نشان داد كه با افزايش ميزان سايه (20درصد نور كامل) رويش ارتفاعي، ضريب كشيدگي، نسبت زي‌توده اندامهاي هوايي به زي‌توده ريشه و ميانگين سطح برگ افزايش مي‌يابد و مقادير اندازه قطر يقه، مقدار زي‌توده ريشه، نرخ جذب خالص و نرخ رشد نسبي كاهش مي‌يابد. با در نظر گرفتن اينكه هر چه نرخ رويش نسبي بالاتر باشد ميزان زنده‌ماني بيشتر خواهد بود، بلوط ايراني را مي توان يك گونه نورپسند محسوب كرد كه در نهالستانها با توجه به عدم محدوديت رطوبتي، در نور 100 درصد بهترين كارآيي را نشان مي‌دهد.

Manna oak (Quercus brantii) is the most important tree species in Zagross region of Iran that faces lack of natural regeneration by seed. Forest managers suggest reforestation by seeds or seedlings as the main silvicultural practice, in order to rehabilitate these sites. In spite of the importance of shade tolerance in reforestation or seedling production in nurseries, some species such as Mana oak have not been well characterized. A completely random experimental design with light factor at four levels (20%, 40%, 60%, and 100% of sunlight) was used to study morphological and growth response of Manna oak seedlings in the first growing year. There were two samplings i) 100 days after germination and ii) 190 days after germination, using 20 seedlings for each treatment. The results showed that at the lowest light radiation level (20% of full sunlight) height growth, slenderness coefficient, root/shoot biomass ratio, and mean of leaf area increased whreas collar diameter, shoot biomass, net assimilation rate, and relative growth rate decreased. Since, high relative growth rate implies high survival rate, so Manna oak can be considered as shade intolerant species that in nurseries with no humidity limitations has the most efficiency in full sunlight.