چكيده فارسي :
رشد پرشتاب صنعت و درهمتنيدگي آن با تار و پود زندگي فيزيكي، اجتماعي و زيست محيطي انسان، موجب آن شده است كه به پتانسيل اثرات ناخواسته‌ي صنايع گوناگون در زواياي زيست محيطي و اجتماعي نگريسته شود و از اين رو، امروزه ارزيابي اثر بر جامعه (Social Impact Asscssment) و ارزيابي اثر بر محيط زيست (Environmental Impact Assessment) به‌صورت پيوست‌هايي به پروژه‌ها، طرح‌ها، سياست‌ها و يا برنامه‌هاي در دست اجرا الحاق مي‌شوند.
از دهه‌ي 1990 ميلادي ارزيابي اثر بر سلامت (HIA به پروژه‌هاي صنعتي پيوست گرديده و در دهه‌ي اول هزاره‌ي جديد نيز شاهد رشد پرشتاب HIA در بسياري از نقاط دنيا، به‌ويژه اروپا، استراليا، نيوزيلند، كانادا و آمريكا بوده‌ايم و ارزيابي اثر بر سلامت در راس برنامه‌هاي راهبردي كنگره‌ي آمريكا، از سال 2008 ميلادي قرار گرفته است و از همه پراهميت‌تر آن است كه سازمان جهاني بهداشت (WHO) نيز در توسعه‌ي انديشه‌ي HIA، نقش حمايتي ويژه‌اي را بر عهده گرفته است.
هر چند كه روش‌ها و شيوه‌هاي متنوعي براي HIA در فضاها و شرايط گوناگون به‌كار برده مي‌شود ولي در يك فراگرد، همه‌ي روش‌ها و شيوه‌هاي HIA داراي عناصر مشتركي هستند كه شامل موارد زير مي‌باشند:
- تمركز بر روي تصميم‌گيري در زمينه‌ي سياست جامعه و پيامدهاي سلامت كه در سطح جمعيت پديد مي‌آيند.
- به‌كارگيري فرايند چند رشته‌اي
- در نظر گرفتن محدوده‌اي از شواهد كمّي و كيفي
- چهارچوب ساختارمند جهت تحليل و بنيان بر اساس يك مدل گسترده از سلامت
با اين عناصر، به‌نظر مي‌رسد كه شرايط گوناگون، انواع گوناگوني از HIA را با استانداردهاي ويژه‌ي خود طلب مي‌كنند؛ امّا با اين وجود در بسياري از كشورها يك نوع يكسان سازي و كريستاله شدن در فعاليت‌هاي HIA را شاهد هستيم. به اين صورت كه آرام آرام HIA خود به‌صورت يك ابزار يكسان (همانند آن چه در مورد ارزيابي اثر بر محيط زيست (EIA) شاهد بوديم) در پروژه‌ها نشان مي‌دهد. امّا با توجه به پيشينه و آشنايي با EIA در كشورمان، به‌ويژه در سطح پروژه‌هاي بزرگ، نمي‌بايست كه اين همساني HIA با EIA از ديدگاه ابزاري، موجب شود كه اين تصور در ما به وجود آيد كه HIA نيز يك بخش و يا يك سويه از EIA است.
از آنجا كه بخشي از كانون توجه EIA سلامت جامعه است، تا حدي ادغام HIA به اندورن EIA امكان‌پذير است. امّا با اين وجود بايد تمايز اين دو را از ديدگاه ماهيت، فرآيند و روش‌شناسي مدنظر قرار دهيم.
نكته‌ي قابل اشاره آن است كه نقطه‌ي هدف HIA پرداختن به جامعهي پيراموني بوده و به جامعهي محلي و بومي كه در بيرون فنس در مجاورت و يا نزديكي پروژه‌ها زيست مي‌كنند، نگاه ويژه‌اي دارد.
از اين رو، مفاهيم، متدلوژي، شناساگرها، شناسه‌ها و
مقياس‌هاي HIA بسيار فراتر از آن چيزي است كه در
بررسي سلامت كاركنان در طبّ صنعتي و طبّ شغلي سراغ داريم.
امروزه به مديريت سلامت راهبري (SHM) به‌صورت يك فرآيند نظام‌وار و طراحي مشاركتي در طول تمام چرخه‌ي عمر پروژه نگريسته مي‌شود كه هدف آن نگهداري سلامت نيروي كار و ارتقا سلامت جامعهي ميزبان است و از اين رو انجام فرآيند HIA جهت توسعه‌ي برنامه‌ي SHM حياتي است.
در عصر اقتصاد دانايي محور، صنعت نفت و گاز بر اين باور دست يافته است كه موفقيت در عرصه‌ي فناوري و اقتصاد سلامتِ نيروي كار بلكه سلامت جامعهي ميزبان (جامعهي پيراموني) مي‌باشد؛ زيرا پرداختن به سلامت، سودمندي‌هاي اجتماعي و اقتصادي را برآورده كرده و رشد اقتصادي آينده را نيز تضمين مي‌نمايد.
چكيده لاتين :
Rapid growing industry in combination with physical, social and environmental life has raised concerns about social and environmental consequences of different industries. Therfore, Social Impact Assessment (SIA) and Environmental Impact Assessment (EIA) are included in health projects, policies and programs.
HIA has been implemented in industrial projects since 1990. Several countries incuding European countries, Canada, Nezealand, USA had great developments regarding HIA in their industries. Moreover, World Health Organization has played an important role in developing HIA policy in industries.
Different processes and procedures are applied for HIA but there are common points. Some of these points are as follows:
-Focusing on community policies and health consequences throughout the public
-Structurized format based on a health model
Different HIA’s with different standards could be developed considering their common elements.
It must be noted that HIA is not a part of EIA. EIA’s nature, procedures and methodology is different from HIA. However, as EIA focuses in some parts on public health, HIA could be included in EIA partially. Furhurmore, Local community around the industry is considered as HIA target point. So HIA’s essentials are considered to be beyond industrial medicine.
Knowledge based economy requirements for successful technology and economy in petroleum industry are consisted of healthy workforce and community. These requirements are going to become a belief in petroleum industry because health issues guarantee economical and social developments in future.
The book Reviews HIA in petroleum industry, health consequences of this industry on workforce and community. It takes the reader through a structural format towards multiple steps of HIA and enables him to have an integrated view. Establishment, development and implementation of such processes in petroleum industry will ensure economical and also health future of the workforce and public.
