سيرتحول فكري نظامي در ساقي‌نامه

Nezami’s path of intellectual development in Saghinameh

ساقي‌نامه يكي از دل‌انگيزترين انواع شعر فارسي است كه براي بيان حقايق و مضاميني متنوع بكار مي‌رود. حكيم نظامي ساقي‌نامه‌هايي دارد كه بيش‌تر به موضوعاتي پيرامون مسايل عرفاني، اخلاقي و عشقي اختصاص دارد. او در ساقي‌نامه‌هاي خود، موضوعات را متفاوت مطرح نموده است، و آن ناشي از عوامل اجتماعي، سياسي، فرهنگي، ... و پختگي علمي و سنّي اوست. گاهي با بيان مفاهيم عارفانه، مخاطب خويش را به آسمان مي‌برد، گاهي او را در بوستان عشق رها و گاهي به دنياي پاك و بي‌آلايش زهد و پارسايي، دعوت مي‌كند. دو ساقي‌نامه مورد بحث اين نوشتار در دو منظومه ليلي و مجنون و شرفنامه نظامي آمده است و نگارنده كوشيده است در اين دو منظومه به تحليل انديشه و تبيين ديدگاه او در حوزه مسايل مذكور اهتمام كند.

One of the most enchanting genres of Persian poetry is Saghinameh. It is employed to express a variety of subjects. Hakim Nezami has a number of Saghinamehs which are more often concerned with mystical, moral and romantic issues. The purpose of this article is to trace Nezami’s intellectual development in two Saghinamehs, included in two romantic verses of Laily and Majnoon and Sharafnameh. According to social, political and cultural circumstances he raises various subject matters with a mastery of style which is the outcome of his intellectual sophistication and maturity. Sometimes upon expressing mystical concepts he takes his audience to heavens and at times he takes them to the Eden of love and invites them to the impeccable pure world of piety.