مطالعه تنوع ژنتيكي جمعيت‌هاي Triticum boeoticum تحت شرايط عادي و تنش كم آبي

Study of genetic diversity in T. boeoticum populations under normal and water deficit stress conditions

به منظور مطالعه تنوع ژنتيكي برخي از صفات زراعي و فيزيولوژيك و بررسي اثر تنش كم آبي روي آنها در 34 جمعيت از گونه Triticum boeoticum آزمايشي به صورت كرت هاي خرد شده بر پايه بلوك هاي كامل تصادفي در سه تكرار با در نظر گرفتن شرايط واجد و بدون تنش كم آبي در كرت هاي اصلي و جمعيت ها در كرت هاي فرعي در ايستگاه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه تبريز طي سال زراعي 90-1389 انجام شد. نتايج تجزيه واريانس بيانگر تفاوت معني دار بين جمعيت ها در تمام صفات مورد بررسي و وجود تنوع ژنتيكي بين جمعيت ها بود. عملكرد دانه و طول × عرض دومين برگ زير سنبله در هر دو شرايط داراي بالاترين ضريب تنوع فنوتيپي و روز تا رسيدگي فيزيولوژيك داراي پايين ترين ضريب تنوع فنوتيپي بودند. محاسبه ضرايب همبستگي بين صفات و انجام رگرسيون گام به گام در هر دو شرايط واجد و فاقد تنش نشان داد كه طول × عرض دومين برگ زير سنبله و ارتفاع بوته رابطه مثبتي با عملكرد دانه دارند. علاوه بر اين، در شرايط بدون تنش شاخص كلروفيل نيز به مدل رگرسيوني وارد شد. در تجزيه خوشه اي براي شرايط تنش كم آبي، پنج خوشه به دست آمد و جمعيت هاي 114، 118، 176 و 216 با داشتن بيشترين شاخص كلروفيل و عملكرد دانه به عنوان جمعيت هاي بهتر شناسايي شدند. نتايج تجزيه خوشه اي در محيط بدون تنش به سه خوشه منجر شد و جمعيت هاي 3، 10، 12، 52، 120، 127، 257، 277، 320 و 485 از گروه دوم، داراي بيشترين عملكرد دانه، شاخص كلروفيل برگ و طول × عرض دومين برگ زير سنبله بودند.

To study genetic diversity of several agronomic and physiologic traits and the effect of water deficit stress on these characters in 34 populations of T. boeoticum, an experiment was conducted as a split-plot using randomized complete block design with three replications in Research Station of University of Tabriz in 2010. The main plots consisted of stress and non-stress conditions and the populations were considered as sub-plots. Analysis of variance showed significant differences among populations for all studied traits, indicating the existence of genetic variation among populations. Phenotypic coefficients of variation for seed weight and leaf area were highest and for days to physiological maturity were lowest in both stressed and non-stressed conditions. Correlation coefficients and stepwise regression showed significant positive associations of seed weight with leaf area and plant height in both stress and normal conditions. In addition, chlorophyll index was also included in the regression model under normal condition. Cluster analysis grouped populations into five and three clusters in stress and non-stress conditions, respectively. In the water deficit condition, populations 114, 118, 176 and 216 by having the highest chlorophyll index and seed weight had superiority over other populations. In the normal condition, populations 3, 10, 12, 120, 127, 257, 277, 320 and 485 in the second group had the highest seed weight, chlorophyll index and leaf area.