مقايسه اثر عصاره الكلي و اسانس سه گياه Melissa officinalis L.، Rosmarinus officinalis L.و Lavandula angustifolia Mill. در دفع پشه Anopheles stephensi

Comparative study on repellent effect of extracts and essential oils of Melissa officinalis L., Rosmarinus officinalis L. and Lavandula angustifolia Mill. against main malaria vector, Anopheles stephensi (Diptera: Culicidae)

كنترل پشه‌ها و حفاظت افراد از گزش آنها يكي از مهمترين راه‌هاي پيشگيري از بيماريهاي منتقله به‌وسيله آنها مي‌باشد. گزش اين حشرات علاوه بر ايجاد عوارض موضعي (خارش، قرمزي و سوزش) مي‌تواند موجب انتقال بيماريهاي مهلك و خطرناك به‌خصوص در مناطق حاره و گرمسيري گردد. يكي از روشهاي كنترل اين بيماري حفاظت افراد از گزش پشه‌هاي ناقل مي‌باشد، استفاده از دوركننده‌ها به‌ويژه دوركننده‌هاي گياهي از روشهاي مناسب براي حفاظت افراد به‌شمار مي‌رود. در اين مطالعه از سه گياه مليس (Melissa officinalis L.)، رزماري (Rosmarinus officinalis L.) و لاواندا (Lavandula angustifolia Mill.) استفاده شده‌است كه بعد از تهيه اسانس و عصاره هر كدام، در دو مرحله آزمايش حيواني و انساني خاصيت دفع‌كنندگي آنها بر عليه پشه Anopheles stephensi مقايسه گرديد. در نهايت اثر دفع‌كنندگي اسانس‌ها و عصاره‌ها با تركيب شيميايي دافع N و N- دي‌اتيل 3- متيل بنزاميد كه به‌عنوان كنترل مثبت است، مورد مقايسه قرار گرفت. نتايج تجزيه و تحليل آماري نشان داد كه بين عصاره و اسانس اختلاف معني‌داري (1%) وجود دارد و اثرگذاري اسانس بيشتر از عصاره بود. همچنين نتايج نشان داد كه اثر دفع‌كنندگي اين مواد در حيوانات نسبت به انسان بيشتر بوده‌است.

Control of mosquitoes and protection of people from their bites are of the most important ways to prevent diseases transmitted by them. Insects biting cause local symptoms (Itching, redness and burning) and can transmit the dangerous disease, especially in tropical regions. Repellents and especially herbal repellents are considered as appropriate methods to protect the people against mosquitoes biting. In the current study, repellent effect of extracts and essential oils of Melissa officinalis L., Rosmarinus officinalis L. and Lavandula angustifolia Mill. were evaluated against Anopheles stephensi in the laboratory and the effects were compared with those of synthetic repellent, N,N-Diethyl-3-methylbenzamide as a standard drug. Results of the statistical analysis revealed significant differences between oils and extracts (p < 0.01) against the tested species as oils were identified more effective than the extracts. Also the results showed that repellency effect of these materials in animals is higher compared to the human being.