جايگاه ادبيات در آثار امام صادق عليه السّلام بررسي موردي: توصيه هاي امام صادق (ع)

Status of Literature in the Works by Imam Sadeq (peace be upon him): A Case Study of Imam Sadeq’s Recommendations

ادبيات، فني بياني است كه نويسنده مي كوشد با استفاده از آنچه در صنعت شعر و نثر، معروف و شناخته شده است در عواطف مخاطب اثر بگذارد. يقيناً چنين فن بياني بايد داراي عناصري باشد تا ادبيات ناميده شود. عناصر متن ادبي را انديشه، خيال، عاطفه و اسلوب تشكيل مي‌دهند. عاطفه و خيال، مختص متن ادبي و انديشه و اسلوب، ميان متن ادبي و ديگر متون مشترك است. اگرچه انديشه و اسلوب متن ادبي نيز، با متني كه علم محض است، متفاوت است. سخنان اهل بيت(عليهم السلام) علاوه بر علمي بودن، فصيح نيز هستند. چراكه امام صادق(ع) مي فرمايد: «اعرِبوا حَديثَنا فَانّا قومٌ فُصَحا .» (سخنان ما را درست ادا كنيد زيرا ما خود فصيحيم.) پس وجود ادبيات در آثار ايمه و امام صادق(ع) اثبات مي شود. لكن مسيله ي تحقيق، ميزان، چگونگي و هدف استفاده‌ي امام(ع)، از ابزارهاي ادبي در توصيه هايشان است. در اين تحقيق هدف اين است كه با روش توصيفي ـ تحليلي و تحليل ادبي براساس عناصر چهارگانه ادبيات، دو نمونه از توصيه هاي آن حضرت مورد بررسي قرار گيرد. امام(ع)، در توصيه هاي خود از هرچهار عنصر ادبي به ويژه عاطفه و خيال بهره برده است و همچنين، از آنجا كه انديشه امام (ع) در توصيه هايش ديني است و در آن ها از ادبيات نيز استفاده نموده، پس وجود ادبيات ديني در آثار امام(ع) يا به عبارتي، رابطه دين با ادبيات در توصيه هاي ايشان اثبات مي شود.

Literature is an expressive technique in which the author tries to affect the emotions of the reader by using devices in poetry and prose. The elements of a literary text include thought, imagination, emotion and style. Emotion and imagination are specifically used in literature, while thought and style are elements commonly used in both literary and nonliterary texts. Even though, the thought and style of a literary text is quite different from those of a scientific one. The words by Prophet’s household have an eloquent style, as Imam Sadeq says, “Express our statements correctly, as we are eloquent.” This proves existence of literature in the works by Imam Sadeq and other Imams. However, the question regards the quantity, method and aim of using literary devices in recommendations of Imam Sadeq. This research aims at studying two samples of Imam Sadeq’s recommendations using a descriptive-analytic method. The results show that Imam Sadeq has used all the four literary elements, especially emotion and imagination. Also, since the thoughts of Imam Sadeq can be found in his religious recommendations in which he has used literary devices, presence of religious literature in his works, or in other words, the relation between religion and literature in his recommendations is proved.