نقش بانك بذر خاك جهت احيا پوشش اراضي تخريب شده حوزه آبخيز واز

Role of soil seed bank in recovering of the degraded vegetation in Vaz watershed

بانك بذر بخش مهمي از جوامع گياهي است و مطالعات آن مي تواند اطلاعات مهمي را براي ترميم و بهبود پوشش گياهي جهت جلوگيري از فرسايش هاي آبي و بادي فراهم كند. هدف از اين مطالعه ارايه درك بهتر از پتانسيل هاي بانك بذر خاك جهت احيا و بهبود پوشش گياهي حوزه آبخيز واز (كه تحت فرسايش شديد آبي قرار دارد) بود. نمونه گيري خاك از منطقه، در زمستان 1389 و زماني كه به علت سرماي هوا هنوز بذرها جوانه نزده بودند، به شكل تصادفي- سيستماتيك انجام شد. ابتدا يك منطقه كليدي كه نماينده مناسبي از اراضي تخريب يافته ارتفاعات حوزه واز باشد، انتخاب شد. جهت برداشت نمونه هاي خاك، 4 ترانسكت (2 تا در جهت شيب و 2 تا عمود برجهت شيب) مستقر گرديد و نمونه هاي خاك از دو عمق 5-0 و 10-5 بوسيله اوگر برداشت و به گلخانه منتقل گرديدند و در بستر مناسب كشت داده شدند. براي مقايسه ميزان بذر در 2 عمق نمونه برداري از آزمون t جفتي استفاده شد. جهت مقايسه ميانگين هاي درصد نسبي پوشش 3 كلاس خوش خوراكي (I، II، III) در پوشش و بانك بذر براي هر يك بطور جداگانه آزمون تجزيه واريانس يك طرفه انجام شد. همچنين آزمون t جفتي جهت مقايسه كلاس هاي خوش خوراكي بين پوشش سطحي و بانك بذر خاك استفاده شد. علاوه بر اين درصد فراواني نسبي فرمهاي رويشي در بانك بذر خاك و پوشش سطحي با استفاده از t جفتي مقايسه شدند. نتايج نشان داد كه تراكم بذور در عمق اول بيشتر از عمق دوم بود. فراواني نسبي كلاس خوشخوراكي سطح III هم در پوشش سطحي و هم در بانك بذر خاك به طور معني داري بيشتر از دو كلاس ديگر بودند. همچنين تمامي فرم هاي رويشي بين پوشش و بانك بذر داراي اختلاف معني دار بود. به طور غير مستقيم مي توان نتيجه گيري كرد كه افزايش توليد گياهان خوش خوراك با استفاده از بانك بذر خاك با توجه به ميزان بذر نسبتا پايين گياهان كلاس خوشخوراكي I در منطقه محدود است ولي اگر هدف ايجاد پوشش گياهي جهت جلوگيري از فرسايش خاك باشد اين امر با توجه ميزان نسبتا بالاي بذور گياهان كمتر خوشخوراك از قبيل .Erengium sp و Peganum harmala در منطقه امكان پذير است.

Soil seed bank is an important part of plant communities. The study of soil seed bank could give us important information for rehabilitation of degraded vegetation. This study aimed to evaluate soil seed bank potential for recovering of degraded vegetation in Vaz watershed. In 2010, soil sampling was done along 4 transects within two different depths (0-5 and 5-10 cm). Relative frequencies for each species in both seed bank and aboveground vegetation were calculated. The relative frequencies in each plot were divided into landform and palatability classes for seed bank and aboveground vegetation. Paired t-test was used to compare density of soil seed bank between two depths, to compare each palatability class between seed bank and vegetation and to compare relative frequency of each landform between seed bank and vegetation. ANOVA and post hoc tests were used to compare palatability classes between soil seed bank and vegetation, separately. The results showed that soil seed bank density in upper depth were significantly higher than deeper depth. Relative frequency of III class was higher that I and II in both seed bank and vegetation cover. Land form for all levels was significantly different between seed bank and aboveground vegetation. We could not rely on the seed bank for increasing palatable production while soil seed bank could be used for soil reservation purposes.