بررسي تنوع عملكرد و كيفيت علوفه در جمعيت هاي فستوك گوسفندي (Festuca ovina) در دو شرايط آبي و ديم زنجان

Study of variation in forage yield and quality of sheep festuc populations (Festuca ovina) in both irrigated and reinfed conditions in Zanjan

به منظور دستيابي به جمعيت هاي پرمحصول با كيفيت بالاي علوفه تعداد 12 جمعيت فستوك گوسفندي (Festuca ovina ) در دو شرايط آبي و ديم مورد ارزيابي قرار گرفتند. صفات مورد بررسي، شامل عملكرد علوفه و نسبت برگ به ساقه و نيز صفات كيفي شامل قابليت هضم، كربوهيدرات هاي محلول در آب، پروتيين خام، فيبرخام، ديواره سلولي بدون همي سلولز، و خاكستر كل بودند. نتايج تجزيه واريانس مركب نشان داد كه اختلاف بين جمعيتهاي مورد مطالعه در اكثر صفات بجز فيبر خام و خاكستر كل در سطوح احتمال 1 و 5 درصد معني دار بود. در اختلاف اثر محيط * ژنوتيپ تنها صفت عملكرد علوفه در سطح يك درصد معني دار شد. در شرايط ديم ژنوتيپ 10042 با منشا ميانه با 1475 و در شرايط آبي ژنوتيپ 140502 با منشا گرگان با 3224 كيلوگرم علوفه خشك در هكتار بالاترين عملكرد را به خود اختصاص دادند. ضريب همبستگي بين صفات مورد مطالعه نشان داد كه صفت نسبت برگ به ساقه بجز عملكرد علوفه آن هم فقط در كشت آبي با هيچ كدام از ديگر صفات همبستگي معني دار نداشت. نتيجه تجزيه به مولفههاي اصلي نشان داد كه سه مولفه اصلي اول در مجموع 80 درصد از كل واريانس متغيرها را توجيه كردند. در مولفه اصلي اول درصد قابليت هضم و درصد كربوهيدراتها (با اثر مثبت) و در مولفه اصلي دوم درصد فيبرخام (با اثر مثبت)، و درصد خاكستر كل و درصد پروتيين خام (با اثر منفي) بيشترين اثر را داشتند. در مولفه سوم نيز نسبت برگ به ساقه (با اثر مثبت) بيشترين تاثير را داشت. تجزيه كلاستر به روش Ward، و نيز تجزيه بر اساس تجزيه به مولفههاي اصلي براي صفات كيفي مورد مطالعه، 12 ژنوتيپ علف بره را به دو گروه مجزا تقسيم كرد. مقايسه ميانگين صفات عملكرد علوفه بين دو كلاستر نشان داد كه در مجموع ژنوتيپ هاي كلاستر 1 برتر از ژنوتيپ هاي كلاستر 2 مي باشند. نتايج نشان داد كه در شرايط آبياري مقدار علوفه توليدي اين گياه در مقايسه با ساير گياهان علوفه اي مثل يونجه و ذرت به نسبت كم است ولي در شرايط ديم ميانگين عملكرد علوفه خشك قابل مقايسه با ظرفيت توليد علوفه در مراتع مي باشد و مي توان از آن براي احيا مراتع و احداث چراگاههاي مصنوعي استفاده نمود.

Sheep fescus is the important perennial grass in countryʹs rangelands for establishing pastures and producing fodder in cold climates, are growing in northern provinces, Alborz and Zagros mountains. The objectives of conducting this research, were to assessment the 12 genotypes of sheep fescue to find the suitable populations at the point of view of forage yield and quality in dry and irrigated conditions, as well the investigation if the relationships between traits and populations classification according to the studied traits. During the 2007, 12 genotypes of Festuca ovina were established in a squared lattice design at the Kheirabad experimental station in Zanjan. Forage yield, qualitative and quantitative traits were analysed during 2008-2009. Simple and combined analysis of variance was applied to the collected data. Combined analysis of variance showed that in rein fed cultivation genotype No. 10042 with 1475 Kg/ha. and in irrigated conditions genotype No. 140502 with 3224 Kg/ha. considering their forage yield should be recommend at the condition of Zanjan province. Finally during determining the genetic distance and grouping, all genotypes were arranged in 2 clusters; therefore, considering the goal of grouping these species, genotypes of cluster No. 1 recommend for inducing of forage production.