تفسير محيط رسوبي درياچه حوض سلطان در هولوسن با استفاده از مغزه هاي رسوبي

Investigation of Hoz-e-Soltan with sedimentary cores in Holocene

پلاياي حوض سلطان با گستره آبگير حدود 195 كيلومترمربع و عمق 50-20 سانتي متر، در 85 كيلومتري جنوب غرب تهران واقع شده است. اين پژوهش با هدف تعيين اقليم و تغييرات تراز آب اين درياچه در هولوسن با مطالعه مغزه هاي رسوبي انجام گرفت. در اين راستا، تعداد 9 مغزه به طول بيشينه 7 متر از بستر درياچه تهيه گرديد و بررسي هاي رخساره اي از قبيل ويژگي هاي رسوبي، محتواي ماده آلي، رنگ، حضور كاني هاي تبخيري مورد بررسي قرار گرفت و زير محيط رسوبي آن تعيين گرديد. تعداد 155نمونه از رخساره هاي رسوبي مختلف تهيه و مورد آناليز دانه بندي و كاني شناسي (XRD) قرار گرفتند. بررسي ها نشان مي دهد كه 5 زيرمحيط رسوبي شامل پهنه ماسه اي، پهنه گلي، پهنه گلي نمكي، پهنه نمكي و درياچه موقتي در اين 9 مغزه وجود دارد. رسوبات اين درياچه از نظر اندازه، 5 تيپ رسوبي شامل گل ماسه اي با كمي گراول، ماسه گلي با كمي گراول، گل، گل ماسه اي و ماسه گلي مي باشد. زيرمحيط هاي رسوبي مغزه HS2 در شمال شرق عمدتاً مربوط به پهنه گلي نمكي و HS1 در غرب درياچه عمدتاً مربوط به پهنه هاي گلي مي باشد. هم چنين، تغييرات تراز آب درياچه در هولوسن در طول مغزه ها ترسيم گرديد و رسوبات مربوط به دوره هاي خشك-سالي و ترسالي تفكيك گرديد. نتايج، حاكي از 6 مرحله عمده خشك سالي حاكم بر منطقه مي باشد. لذا، درياچه در چند هزار سال اخير همواره دستخوش دوره هاي پرآبي و كم آبي بوده است. تغيير اقليم كنوني كره زمين سبب خشك شدن بيش تر درياچه در سال هاي اخير نگرديده است و اين دوره هاي ترسالي و خشك سالي به تناوب تكرار گرديده است.

Hoz-e-Soltan playa catchment area 195 km2, depth 25-50 cm, is located 85 km southwest of Tehran. The objective of this research was to determine the paleoclimate and water table fluctuations in Holocene through sedimentary facies studies. In this research, 9 cores (maximum length of 7 meters) were taken from the lake substrate, and then facies investigations, such as sediments’ characteristics, organic matter contents, colors, crystals of evaporative minerals and sedimentary sub-environment were determined. 155 subsamples were prepared from different sedimentary facies, and then granulometric analysis and mineralogy (XRD) were carried out. Results indicated that there are 5 sedimentary subenvironments, including sand flat, mud flat, saline mud flat, salt pan and ephemeral lake in the studied cores. On the basis of granulometry results, 5 sedimentary types were recognized in the subsurface sediments; slight gravel-bearing sandy mud, slight gravel-bearing muddy sand, mud, sandy mud and muddy sand. Sedimentary sub-environments of HS1 and HS2 cores are in relation to saline-mud flat and mud flat environment, respectively. Also, during Holocene lake water table fluctuation were drown and wet and dry period sediments were defined. Result shows that 6 major drought period exist in this region so during the last few thousand years, the lake had wet and dry conditions. Recent climate change and global warming doesnʹt serious effect on more drying of the lake; these wet and dry periods were frequently repeated.