مفهوم‌شناسي تطبيقي «حنفا » و «صابيين» در قرآن

Comparative Conceptology of "Monotheists" and "Sabians" in Quran

مقصود اصلي اين پژوهش، مفهوم‌شناسي تطبيقي «حنفا » و «صابيين» و بررسي اينكه آيا اين دو اصطلاح در قرآن كريم، مفهوم واحدي دارند يا خير؟ از آنجايي‌كه جوامع و گروه‌هاي ديني مختلفي در عصر نزول قرآن مي‌زيسته‌اند و بررسي برخي از آنان با مشكلات و پيچيدگي‌هايي روبه‌روست، بررسي تطبيقي اصطلاحات استعمال‌شده در قرآن در اين حوزه، مي‌تواند كمك شاياني به رفع اين معضلات نمايد. روش ما در اين پژوهش، روشي توصيفي ـ تحليلي است و تلاش شده است تا مباحث بر مبناي يك معنا‌شناسي منطقي و اصولي سامان داده شود. حاصل پژوهش نشان مي‌دهد كه «حنيف» و «حنفا » در عرف آيات قرآن، اشاره به گروه خاص و آيين خاص ندارد، بلكه معمولاً وصف دين و آيين قرار مي‌گيرد، اما «صابيين» يك گروه ديني خاصي است كه در زمره اهل كتاب قرار دارند. بنابراين، از «حنفا » متمايز هستند.

The present paper mainly tries to comparatively study the concepts of "Monotheists" and "Sabians" in the Holy Quran and find out whether they are synonym or not. Since different religious societies and groups existed during the revelation of Quran and studying these groups and societies has some problems and complexities, the comparative study of related Quranic terms will be of great help to solve these problems. Using a descriptive-analytical method, the present paper tries to organize the discussions on the basis of a logical and fundamental conceptology. The research findings show that "monotheist" and "monotheists" mentioned in Quranic verses do not refer to a particular group or faith; rather, it is an adjective for religion and faith generally. However, "Sabians" are particular religious groups that are included among the people of book, so they are different from "monotheists".