معرفي و بررسي برخي ويژگي‌هاي اسفار خمسه لندن (PL) «قديمي‌ترين ترجمه تاريخ‌دار تورات به خط فارسي- عبري»

Introductory analysis of some features of London’s Pentateuch (PL) the oldest dated translation of Torah in Persian-Hebrew script

متون فارسي- عبري، متوني هستند كه به زبان فارسي و به خط عبري به نگارش درآمده‌اند. سابقه پيدايش اين متون به پيش از نخستين اثر فارسي به خط عربي، يعني كتاب الابنيه عن حقايق الادويه اثر ابومنصور موفق هروي به كتابت اسدي طوسي (447 هجري قمري) بازمي‌گردد. بنابراين تحقيق درباره اين متون براي بررسي‌هاي تاريخي زبان فارسي امري حياتي و بسيار مهم است. يكي از حوزه‌هاي بسيار مهم متون فارسي- عبري ترجمه‌هاي تورات به ويژه اسفار خمسه به زبان فارسي و به خط عبري است. كهن‌ترين ترجمه تاريخ‌دار اسفار خمسه به فارسي- عبري، نسخه اسفار خمسه لندن، معروف به PL است كه در بريتيش ميوزيوم لندن نگهداري مي‌شود. اين نسخه در 15 مارس 1319 ميلادي كتابت شده، مترجم اصلي آيات آن شخصي به نام ابي سعيد و كاتب (و احتمالاً يادداشت‌نويس) آن نيز شخصي به نام يوسف بن موسي بوده است. اين متن داراي ويژگي‌هاي منحصر به فرد لغوي، رسم‌الخطي، صرفي و نحوي بسياري است. نگارنده در اين مقاله تنها به معرفي مختصر ويژگي‌هاي كلي اين متن، مانند رسم‌الخط، شيوه اعراب‌گذاري، انجامه نسخه، مكان كتابت و نام مترجم و كاتب پرداخته، بررسي‌هاي دقيق‌تر در حوزه‌هاي لغوي و زبان‌شناختي را به مقالات بعدي وامي‌نهد.

Persian-Hebrew texts are written in Hebrew orthography. Their records go back to the period before The Essential Books about Drugs’ Nature, the first Persian text in Arabic orthography by Abu Mansour Mowaffaq Herawi which was inscribed by Assadi Tousi in 447 A.H. Therefore, it seems very important to scrutinize such texts for the study of Persian language. One of the most important samples of Persian-Hebrew texts is the translations of Torah, especially the translations of Pentateuch in to Persian written in Hebrew orthography. The oldest dated Persian-Hebrew translation of the Pentateuch is a version known as PL in British Museum. This version had been inscribed on 15 March 1319 A.H. The main translator of this text was Abi Saeed and its scribe, Yousef Bin Musa. This text has many unique lexical and orthographic features. The author of present essay propounds a brief introduction about its general features such as the manner of its diacritics, its colophon, the place of its inscription, the name of its scriber and translator and adjourns more careful analysis about its lexical and linguistic features for other essays.