بازخواني انديشه تفسيري مفسران پيرامون تسبيح به حمد در قرآن

A Review of the Interpretive Thoughts of the Exegetes Concerning Tasbih-be-Hamd in the Quran

در برخي از آيات قرآن از تسبيح خداوند همراه با حمد ياد گرديده به اين مفهوم كه هرگاه آفريدگان، خداوند را از اين منظركه داراي صفات كمال و جمال و مبدا خير است ستايش كنند حمد او را به جاي آورده و هرگاه ذات حق را از تمام عيبها و نقصها منزه داشته او را تسبيح گفته اند و ازآنجا كه هيچ موجودي قادر به دريافت كنه صفات خداوندي نيست لذا شايسته است حمد خود را با تسبيح وي قرين سازد. در اين مقاله ابتدا دو واژه تسبيح و حمد مفهوم شناسي گرديده سپس در پاسخ به اين پرسش كه چرا خداوند در مقام نزاهت ذات خويش تسبيح را به حمد قرين ساخته و آيا مجموعه آفرينش نيز تسبيح گوي ذات باري است و آيا اين تسبيح به زبان حال است يا قال؛ انديشه تفسيري مفسران قرآن ارزيابي و در پايان تصريح گرديده كه تسبيح موجودات در جهان هستي مبتني بر زبان قال است.

Some verses of the Quran refer to tasbih (praise) of God along with hamd (glorification) of God. Whenever creatures admire God by considering Him to have all the attributes of perfection and beauty and to be the origin of goodness, they have performed hamd for Him and whenever they consider Him to be free from any kind of flaw and weakness, they have performed tasbih (glorification) for Him. Since no creature is able to perceive the essence of God’s attributes, it is apt to perform hamd and tasbih for Him at the same time. The present article, first, clarifies the meanings of tasbih and hamd and then, to answer the questions, ‘Why has God conjoined hamd and tasbih?, ‘Does the whole creation perform tasbih for God? and ‘Is this tasbih performed verbally or spiritually?, the exegetical thoughts of the interpreters have been evaluated and at the end, it is asserted that creatures perform the tasbih verbally.