تاثير برخي عوامل فيزيوگرافي و فيزيكوشيميايي خاك رويشگاه جنگلي ممرز بر زي‌توده كرم خاكي

The Effect Some of Physiographic Factors and Soil Physico-Chemical Features of Hornbeam Forest Ecosystem on Earthworms Biomass

به‌منظور بررسي اثرات عوامل فيزيوگرافي و تعيين رابطه آن‌ها با ويژگي‌هاي فيزيكي، شيميايي و بيولوژيكي خاك، مساحت 7/268 هكتار از جنگل‌هاي خانيكان نوشهر در ارديبهشت‌ماه 1391 مورد بررسي قرار گرفت. تعداد 60 نمونه خاك از 3 عمق 10-0، 20-10 و 30-20 سانتي‌متر با روش نمونه‌برداري تصادفي- سيستماتيك برداشت شد. در محل برداشت نمونه‌هاي خاك، عوامل فيزيوگرافي (شيب، جهت جغرافيايي و ارتفاع از سطح دريا) ثبت گرديد. خصوصيات خاك شامل اسيديته، وزن مخصوص ظاهري، رطوبت اشباع، كربن آلي، نيتروژن كل، بافت خاك و زي‌توده كرم‌هاي خاكي در محيط آزمايشگاه مورد اندازه‌گيري قرار گرفت. هم‌زمان با نمونه‌برداري خاك، كرم‌هاي خاكي نيز به‌صورت جداگانه و به روش دست‌چين كردن از خاك جدا و در 3 گروه اكولوژيك اپي‌ژييك، آنسييك و اندوژييك دسته‌بندي شد. شيب منطقه به 5 كلاسه (20-0، 40-20، 60-40 و 80-60 درصد) و ارتفاع از سطح دريا به 3 كلاسه (150-100، 200-150 و 260-200 متر) تقسيم گرديد. آناليز واريانس صورت گرفته بيانگر آن است كه مقادير اسيديته، وزن مخصوص ظاهري، رطوبت اشباع و بافت خاك داراي تفاوت‌هاي معني‌داري در بين كلاسه‌هاي شيب و جهت‌هاي جغرافيايي بوده‌اند. مقادير نيتروژن و نسبت كربن به نيتروژن به‌ترتيب تفاوت‌هاي معني‌داري را در بين جهت‌هاي جغرافيايي و كلاسه‌هاي شيب نشان داد. خصوصيات فيزيكوشيميايي مورد بررسي تفاوت‌هاي معني‌داري را در بين كلاسه‌هاي ارتفاعي نشان نداد. تعداد و زي‌توده اپي‌ژييك‌ها تفاوت‌هاي آماري معني‌داري را در بين كلاسه‌هاي مختلف شيب و جهت‌هاي جغرافيايي نشان داد. اپي‌ژييك‌ها بيش‌تر در لايه‌هاي سطحي خاك (10-0 سانتي‌متري)، آنسييك‌ها و اندوژييك‌ها بيش‌ترين فعاليت خود را در عمق‌هاي پايين‌تر (20-10 و 30-20 سانتي‌متري) نشان دادند.

To investigate the physiographic factors and related soil physico-chemical and biological characteristics, 268.7 ha of Noushahr khanikan forests were studied on May 2012. 60 soil samples were taken from 0-10, 10-20 and 20-30 cm depths with systematically random method. The physiographic factors including slope, aspect and altitude recorded in soil sampling location. Soil acidity, bulk density, saturation moisture, organic carbon, total nitrogen, soil texture and biomass of earthworms were measured in the laboratory. The earthworms were collected simultaneously with the soil sampling by hand sorting and classified to epigeic, anecic and endogeic ecological groups. Site slope were divided to four classes (0-20, 20-40, 40-60 and 60-80%) and altitude divided to three classes (100-150, 150-200 and 200-260 m). Analysis of variance is indicating acidity, bulk density, saturation moisture and soil texture had significant differences among aspects and slope classes. Nitrogen and carbon to nitrogen ratio values showed significant differences among aspect and slope classes, respectively. Altitude classes showed no difference in viewpoint of physico-chemical properties. Epigeics number and biomass had significant statistical differences among aspect and slope classes. Epigeics found in soil superficial layer (0-10 cm). The most activity of anecic and endogeic groups was visible in more beneath depths (10-20 and 20-30 cm).