شروع برخاستگي زمين ساختي كوه هاي طالش در اليگوسن آغازي بر پايه دما - زمان سنجي درجه حرارت كم

late oligocene onset of uplift at the talesh mountains northwestern margin of the iranian plateau constrained form low temperature thermochronometry

كو ههاي طالش در شما ل غرب فلات ايران با هندسه ساختاري منحني شكل در حاشيه صفحه ساختاري خزر خميده شد هاند. توالي كاملي از رسوبات و واحدهاي سنگي پركامبرين تا پليوسن در اين كو هها قابل مشاهده است. ولي بخش شمالي اين كو هها به طور عمده از واحدهاي ولكانيكي و ولكاني كلاستيك پاليوسن آغازي تا اليگوسن آغازي تشكيل شده است. داد ه هاي رسوبي و تكتونواستراتيگرافي زمان ايوسن پاياني تا اليگوسن آغازي را براي شروع تغيير شكل سنوزوييك كو ههاي طالش پيشنهاد مي نمايد. به غير از داده هاي رسوبي ذكر شده هيچ داده دما-زما نسنجي درجه حرارت كم و ياداده زما نسنجي از زما نبندي تغييرشكل ساختاري سنوزوييك كو هها وجود ندارد. در اين مطالعه داد ههاي دما-زما نسنجي درجه حرارت كم1(AFT) از رسوبات تخريبي كواترنري كه بيش از 65 درصد كو ههاي طالش را شامل مي شوند زمان شروع برخاستگي و فازهاي متفاوت تغييرشكل سنوزوييك كو ههاي طالش را مشخص كرده است. داد ههايAFT از رسوبات تخريبي پس از كنار گذاشتن اجزا سنّي مربوط به بلورهاي فاقد بازسازي مجدد و يا مربوط به بلورهاي مشتق شده از واحدهاي ولكانيك سه مولفه سنّيMa, 12-18Ma and 5Maو23-30 )در سنوزوييك پاياني كه مربوط به شكل گيري ) در كو ههاي طالش هستند مشخص شده است. مولفه سنّي سردشدگي اليگوسن انتهايي23Ma-27 ) مهم ترين مولف هاي است كه به صورت سراسري در كل كو ههاي طالش ثبت شده است؛ در حال يكه مولف ههاي ميوسن ميانيMa) 12-18 ) پليوسن آغازي Ma5~)) تنها در بخ شهاي شمالي و جنوبي وكو ههاي طالش ثبت شده است. جه تگيري نسبتاً مايل بخش مياني كو ههاي طالش نسبت به راستاي تن شهاي فشارشي منتق لشده از منطقه برخوردي عربي–اوراسيا مانع از ثبت مولفه سردشدگي در اين بخش از كو ههاي طالش بوده است. در مجموع داد ههاي دما-زما نسنجي ارايه شده در اين مطالعه حاكي از برخاستگي اوليه كو ههاي طالش در اليگوسن مياني–پاياني است. برخورد نهايي عربي–اوراسيا در ميوسن مياني و بازسازي مجدد آن در حدود پليوسن آغازي فازهاي سردشدگي بعدي و شك لگيري مورفولوژي كنوني آن را در پي داشته است.

The Talesh Mountains at the Northwestern margin of the Iranian plateau have a curved geometry that wraps around the South Caspian basement block. The Mountains consist of a full range of geological units from Pre-Cambrian to Pliocene, although the northern part mainly comprises Early Paleocene to Early Oligocenevolcanic and Volcaniclastic rocks. The stratigraphic and tectonostratigraphic record of the Talesh Mountains suggests the Late Eocene to Early Oligocene boundary as starting point for the Cenozoic deformation of the range. However, aside from the previous sedimentologic and stratigraphic observations there are, until this study, no thermo- or geo- chronometric data available for the timing of deformation in the different parts of the Talesh Mountains. Here, we present the results of new low temperature thermochronometry analysis. They are including detrital apatite fission track (AFT) data from active river catchments that cover more than 65% of the area of the Mountains unravel the onset time and major phases of deformation in the Talesh Mountains. In the detrital AFT data set after removing the age components that are either unreset or associated with volcanism, three main age components remain (23-27Ma, 12-14Ma, ~5Ma) that are associated with the formation of the Talesh Mountains. The Late Oligocene (23-27Ma) cooling age population constitutes a significant cooling event that occurred in the entire Talesh Mountains evolution, whereas the younger, Middle Miocene (12-14Ma) and Early Pliocene (~5Ma) age population peaks are only present in the southern and northern parts of the range. The oblique orientation of the central Talesh Mountains with respect to regional compression direction might be the main cause for the absence of exhumation in this part of the range during Middle Miocene and Early Pliocene. In summary, our cooling age data record the initial uplift of the Talesh Mountains during Late Oligocene time (23-27Ma). The final Arabia-Eurasia continental collision at ~12 Ma and the reorganization in the collision zone at ~ 5Ma are later major late Cenozoic deformation phases that finally formed the structural and topographic configuration of the Talesh Mountains