بررسي نقش درآمدهاي نفتي بر نوآوري: مطالعه موردي كانال قيمت هاي نسبي براي اقتصاد ايران

Assess the Impact of Oil Wealth on the Economics of Innovation: Channel Relative Prices

تصميم بنگاه هاي توليدي براي سرمايه گذاري در فعاليت هاي تحقيق وتوسعه اي و به كارگيري روش هاي توليد با فناوري روز و بهره مند از ابداع و نوآوري به تحليل هزينه- فايده نهاده هايي همچون نوآوري بستگي دارد. همچنين داشتن منابع طبيعي فراوان نيز مي تواند با تاثيرگذاري بر تصميم هاي اقتصادي، موجب انحراف قيمت هاي نسبي و گران شدن نسبي نهاده هايي همچون نوآوري گردد. لذا بررسي نقش منابع طبيعي همچون نفت و گاز در روند حركتي متغيرهايي مانند نوآوري مي تواند مفيد باشد. از اين رو، در مطالعه حاضر به ارزيابي تاثير ثروت هاي نفتي در انحراف قيمت هاي نسبي و در نتيجه اثرگذاري آن بر روند حركتي متغير نوآوري در ايران طي برنامه هاي توسعه بعد از انقلاب(1390-1368) پرداخته مي شود. يافته هاي اين مطالعه نشان مي-دهد، درآمدهاي ارزي ناشي از صادرات نفت باعث انحراف قيمت هاي نسبي عوامل توليد از مسير واقعي خود شده و همين امر زمينه را براي گران شدن نسبي عوامل توليد با ارزش افزوده بيشتر همچون نوآوري فراهم آورده است. گران شدن نسبي نوآوري در مقايسه با نهاده هاي سنتي نيز باعث كاهش انگيزه بنگاه ها براي سرمايه گذاري در امور تحقيق و توسعه اي شده و در نتيجه نوآوري در فرآيند توليد شكل نگرفته است. لذا مي توان بيان داشت توليد در ايران با اتكا بر عوامل توليد سنتي و با ارزش افزوده پايين صورت مي پذيرد. انحراف قيمت هاي نسبي همچنين باعث گمراهي تصميم گيران اقتصادي و در نتيجه اتخاذ تصميمات نادرست و بعضاً متناقض شده است، به گونه اي كه سياست گذاران به پشتوانه درآمدهاي نفتي و با نگاه به قيمت عوامل توليد، منابع را به سمت نهاده هاي سنتي سوق داده و در عمل اقتصاد را از حركت به سمت نهاده هاي دانش محور همچون نوآوري دور كرده‌اند.

Given that the decision of manufacturing firms for invest in research and development activities and using of production methods with new technology and innovation depends on analysis of cost - benefit factors such as innovation and so in view of the fact that having abundant natural resources could influence economic decisions by deviation of relative prices, then the role of natural resources such as oil and gas could be useful in the process of moving variables such as innovation. This study is evaluated the impact of oil wealth on relative price distortion and hence its effect on the trend innovation in Iran during development program (1989-2011). The study shows, foreign exchange earnings from oil exports, causing deviations relative prices of production factors from the true its path and this provides the way for relative expensive factors with more value added like innovation. Innovation is relatively expensive compared with traditional inputs reduce firmsʹ incentives to invest in research and development and so innovation process dose not generated and then productuion in Irean relying on the traditional factors with low value. Deviation of relative prices also distract economic decision-makers that results is wrong decisions and sometimes contradictory.