آسيب شناسي آمايش آموزش عالي ايران: تحليلي از تجربيات آمايش آموزش عالي قبل و بعد از انقلاب اسلامي ايران

A Study of Theoretical and Practical Perspective of Spatial Planning in Iranʹʹs Higher Education

هدف مقاله حاضر پاسخ به دو سوال اساسي يعني توسعه مباني نظري و تحليلي عميق و وجود بستر مناسب و زير ساخت هاي فكري و الزامات ساختاري و نهادي مناسب براي طراحي، اجرا و استمرار آن در زمينه آمايش آموزش عالي كشور است. با بهره گيري از روش تحقيق تاريخي و توصيفي-تحليلي و با بررسي اسناد و مدارك و سوابق مطالعات آمايش سرزمين و آمايش آموزش عالي دو سوال فوق بررسي گرديد. نتايج مقاله گوياي آنست كه عليرغم اقدامات و فعاليت هاي مختلفي كه در قالب طرح هاي آمايش سرزمين در كشور صورت گرفته است اما نتايج نشانگر آن است كه مطالعات آمايش آموزش عالي در كشور با چالش هاي مهمي در زمينه ضعف مباني نظري و تحليلي عميق (فلسفي، سياسي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي) براي طراحي، استقرار، نظارت و ارزيابي و از همه مهمتر استمرار آن در نظام آموزش عالي دولتي و خصوصي ايران روبروست. همچنين به لحاظ بستر ساختاري و فرآيندي، زيرساخت هاي فكري و الزامات ساختاري و نهادي مناسب براي طراحي، اجرا و استمرار آمايش آموزش عالي در كشور بويژه بعد از انقلاب اسلامي فراهم نشده است. دلايل عمده چنين ناهماهنگي نظري و زيرساختي و فراِيندي ريشه در مسايل زير داشته است : چالش علمي و نظريه پردازي، چالش بخشي نگري به آمايش آموزش عالي، چالش مديريتي و سياسي نظام آمايش آموزش عالي، چالش ضعف نظارت و ارزيابي ، چالش مشاركت نخبگان، چالش عدم وجود نهادي فراملي براي آمايش آموزش عالي ايران.

T his paper aims to clarify the extent to which theoretical and practical aspects of spatial planning in Iranʹs higher education is developed. In addition to historical and descriptive-analytical method, analysis of the documentaries was applied in the study. The findings indicated that in spite of different efforts and activities toward higher educational spatial planning but both theoretical and practical aspects of spatial planning in Iran’s higher education have not been developed effectively. More importantly the finding revealed that scientific and theory making challenges, reductionism in viewing higher education, managerial and political challenges, evaluation and monitoring of higher education, low elite participation and involvement in spatial higher education planning and the lack of intra-agencies for higher education policy making are among the main challenges the country is confronted respectively.