ملا‌صدرا و تصـوف‌

Mulla Sadra and Sufism

جريان فكري تصوف در سنت اسلامي فراز و نشيبهاي بسيار داشته است بنحوي كه برخي از شاخه‌ها و فرقه‌هاي صوفيه تا حد گمراهي و ضلال پيش‌رفته‌اند. بطور كلي اين جريان دو شاخه اصلي دارد؛ شاخه‌يي كه مباني و معارف خود را از منشا اهل‌بيت و قرآن گرفته‌اند كه صوفيه حقيقيند و مسلك عرفاني دارند و شاخه ديگر كه يا افراط در زهد را پيش‌گرفته‌اند يا به معارف حقيقي اسلام پشت كرده و حتي گاه آن را حجاب دانسته‌اند و اغلب رفتارها و مسالك نامعقول پيش گرفته‌اند. عقايد و رفتارهاي اين دسته بصراحت با مخالفت ايمه روبرو بوده است و ملاصدرا نيز در شكوه از آنان و ردّ مسلك آنها، بويژه آنجا كه با تمسك به ظاهر، دنيا پرستي در پيش‌گرفته‌اند، داد سخن سرداده است، در حاليكه به گفته‌ها و آثار بزرگان گروه نخست استناد ميكند و آن را مويد يافته‌هاي عقل ميشمارد. بدليل همين تضادي كه در دو معناي كلمه و تعبير «تصوف» و «صوفيه» نهفته است بسيار بايد بدان دقت نمود.

The philosophical trend of Sufism (tasawwuf) has experienced several ups and downs in Islamic tradition to the extent that some of its branches and sects have even gone astray or been misled. Generally speaking, this trend has two main branches: the members of one of them have attained their teachings and principles from the People of the Prophet’s Household. They are true Sufis and advocate a gnostic method. The members of the other branch have either gone to extremes in asceticism and piety or turned their back at true Islamic teachings. They have even considered such teachings as a veil and often advocate unwise behaviors and beliefs. The ideas and behaviors of this group are explicitly rejected by the Imams (a). Mulla Sadra also criticizes them and rejects their religion, particularly when, by resorting to exotericism, they advocate mamonism. Nevertheless, he refers to the words and works of the prominent figures of the first group and considers them as support for findings of reason. Therefore, the contrast involved in the two meanings of the word Sufism and interpretation of tasawwuf (Sufism) and Sufiyyah (sect of Sufis) demands great attention.