تقسيم خسارت ميان مسوولان متعدد در مسووليت قهري

Division of Damages among Several Responsibles in Extra-contractual Liability

هرگاه اشخاص متعدد سبب ايراد خسارت شوند، هريك مسوول جبران خسارت زيان‌ديده خواهد بود. مسووليت مذكور ممكن است از ابتدا مشترك و قابل تقسيم ميان مسوولان متعدد باشد (مسووليت جزيي) و ممكن است هريك از آن‌ها در برابر زيان‌ديده داراي مسووليت كامل يا مسووليت تضامني بوده، مكلف به پرداخت تمام خسارت باشد. سوال مهمي كه در اين زمينه مطرح مي‌شود اين است كه تقسيم خسارت ميان مسوولان متعدد، چه از ابتدا بنا بر نظريه مسووليت جزيي يا پس از پرداخت تمام خسارت وسيله يكي از مسوولان، بايد براساس چه معياري صورت گيرد. حقوقدانان فرانسه براي حل اين مساله سه معيار تقصير، تساوي و ميزان تاثير را پيشنهاد كرده‌اند. اين نوشتار مي‌كوشد با بررسي موضع حقوقدانان و قانون مدني فرانسه در اين زمينه و نيز موضع حقوقدانان و قوانين كشورمان در اين زمينه، اثبات كند كه از ميان معيارهاي مذكور، تقسيم مسووليت براساس ميزان تاثير در ايجاد خسارت منطبق با عدالت است و اركان مسووليت مدني به‌ويژه رابطه سببيت ميان فعل زيانبار و ضرر را دارا است.

Where several persons cause damage, any of them will be responsible to compensate the victim. This responsibility may be common and dividable among them from the beginning (partial responsibility) or may be that each of them will have integral or solidary responsibility to the victim, and have to pay the whole damage. An important question that arises in this context is that the damage divided among several responsibles - whether at first, according to theory of partial liability, or after full payment of compensation by one of the responsibles - should be based on what criteria. Three criteria have been suggested in this regard by French lawyers: negligence criteria, equality criteria and degree of influence criteria. By studying Iranian and French law, this article tries to show that the third criterion, that is division of damage on the basis of the degree of influence in causing damage, is consistent with justice and enjoys the elements of civil responsibility particularly relation of causality between harmful act and the resulting damage.