اثر متقابل تنش كمبود آب و پتاسيم بر غلظت پتاسيم، كلسيم، منيزيم و روغن دو گونه كلزا و خردل

Interaction of Water Deficit Stress and Potassium Application on Potassium, Calcium, Magnesium Concentration and Oil of Two Species of Canola (Brassica napus) and Mustard (Brassica juncea)

براي بررسي اثر برهمكنش تنش خشكي و پتاسيم بر غلظت پتاسيم، كلسيم، منيزيم و روغن دو گونه كلزا (Brassica napus L.) و خردل (Brassica juncea L.)، آزمايشي به‌صورت فاكتوريل بر پايه طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار در دو سال زراعي 1386 و 1387 در ايستگاه تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي زهك واقع در استان سيستان و بلوچستان اجرا گرديد. رژيم آبياري در سه سطح (آبياري پس از 50، 70 و 90 درصد تخليه رطوبت قابل استفاده گياه در خاك)، ميزان پتاسيم در سه سطح (صفر، 150 و 250 كيلوگرم سولفات پتاسيم در هكتار) و دو گونه از جنس براسيكا شامل كلزا (هيبريد هايولا 401 ) و خردل ( رقم بومي از هند) فاكتورهاي آزمايش بودند. بر اساس نتايج دو گونه الگوي متفاوتي از تجمع پتاسيم و كلسيم در برگ ها نشان دادند. گونه خردل در قياس با كلزا پتاسيم و كلسيم بالاتري در برگ تجمع داد. با شدت يافتن تنش خشكي غلظت پتاسيم و منيزيم در برگ افزايش يافت ولي كلسيم تغيير معني‌داري نكرد. افزايش مصرف پتاسيم در خاك با افزايش تجمع پتاسيم و كاهش كلسيم در برگ همراه بود. كاربرد پتاسيم تاثيرمعني‌داري بر غلظت منيزيم نشان نداد. هيبريد هايولا 401 كلزا نسبت به رقم بومي خردل از نظر عملكرد دانه، عملكرد روغن و درصد روغن برتري نشان داد. عملكرد دانه و عملكرد روغن با افزايش تنش خشكي كاهش اما درصد روغن افزايش يافت. مصرف پتاسيم سبب افزايش عملكرد روغن در هر دو گونه كلزا و خردل در سطوح مختلف رطوبتي شد. عملكرد دانه با عملكرد روغن، درصد روغن و غلظت پتاسيم برگ همبستگي مثبت و با غلظت كلسيم و منيزيم همبستگي منفي داشت. بر اساس نتايج اين آزمايش مي‌توان گزارش كرد كه فراهمي متعادل پتاسيم و رطوبت در افزايش عملكرد دانه، توليد روغن و جذب عناصر معدني در هر دو گونه تاثيرگذار بوده و اختلاف ويژگي در كارايي جذب عناصر در گونه‌هاي جنس براسيكا مي‌تواند در برنامه‌هاي اصلاحي تحمل به خشكي مورد استفاده قرار گيرد.

In order to investigate interaction of drought stress and potassium application on potassium, calcium, magnesium concentration and oil of two species of canola and mustard, a factorial experiment based on randomized complete block design with three replications was conducted during two years (2007-2009) at Agricultural and Natural Resources Research Station of Zehak located in Sistan and Baluchstan province. Irrigation regimes in three levels (irrigation after 50, 70 and 90 percent depletion of soil available water), potassium sulphate fertilizer in three levels (0, 150 and 250 kg.ha-1 K2SO4) and two species of Brassica napus (Hyola 401 Hybrid of canola) and Brassica juncea (landrace cultivar of mustard native of Indian) were allocated to experiment factors. According to the results two species showed different pattern of potassium and calcium accumulation in their leaves. Mustard contained a higher leaf potassium and calcium contents than canola. Under severe drought stress, leaf potassium and magnesium increased but calcium change was not significant. Increasing potassium application in the soil increased potassium and decreased calcium concentration in the leaf. Potassium application did not show any significant effect on leaf magnesium concentration. Hyola 401 showed higher seed yield, oil yield and oil content than landrace of mustard. Seed and oil yield increased but oil percent decreased with increasing drought stress. Potassium application caused increasing seed yield and oil yield in different levels of water availability in both species. Seed yield had positive correlation with oil yield, oil content and potassium concentration but its correlation with leaf calcium and magnesium concentration was negative. Based on the results of this experiment, it can be reported that equilibrium supply of potassium and moisture increased grain yield, oil production and absorb of mineral nutrients in both species and property variation in nutrients absorption efficiency in brassica genus can be used in breeding programs for drought tolerance.