مطالعه تطبيقي ريخت شناختي بلوك ها و قطعات شهري محله جماله اصفهان در سالهاي 1355 و 1382

Comparative Morphological Analysis of Urban Blocks and Lots in Jamaleh District of Isfahan in the Years 1976 and 2003

شكل شهرها در نيم‌قرن اخير با نرخ بي‌سابقه‌اي متحول شده‌است. اين تغيير شكل، تاثيرات عمدتاً نامطلوبي را بر بافت‌هاي سنتي در مركز تاريخي شهرها گذاشته‌است. درواقع، رواج الگوهاي شكلي جديد در شهرهاي امروزي، غفلت از كيفيت‌هاي موجود در شهرسازي سنتي را همراه خود داشته‌است. افزايش تخريب بافت‌هاي قديمي بجاي مرمت و به‌روز رساني آنان، استخراج‌نكردن الگوهاي بومي، بي‌توجهي به شكل‌گيري فضاهاي زيستي و عملكردي كه درطول قرن‌ها و پس از آزمون و خطاهاي بسيار به تكوين نهايي متناسب با روابط اقتصادي و اجتماعي رسيده‌اند، موجب ازبين‌رفتن ارزش‌هاي تاثيرگذار بر شكل‌گيري بافت شهري و ايجاد فضاهايي بدون تعريف و بي‌شكل شده‌اند. ازاين‌‌رو در پژوهش حاضر تلاش‌شده تا به اين پرسش پاسخ داده?شود كه چگونه و با چه معيارهايي مي?توان قطعات شهري محله جماله را براي رسيدن به الگويي پايدارتر ارزيابي?كرد و به?منظور كمّي?كردن اين معيارها چه روش?هايي قابل پيشنهاد است. براي همين نگارندگان ازطريق بررسي ادبيات موضوع، معيارهايي را تبيين?كردند كه ازنظر ابعاد شكلي و ريخت?شناسانه، زيست?محيطي، بصري و حركت و دسترسي، قطعات شهري را مي?توان با آنها ارزيابي‌كرد. به?دليل بيان كيفي برخي از توقعات از يك قطعه يا بلوك شهري و براي كمّي‌كردن كيفيت?هاي مطرح?شده، دربرابر هر معيار نحوه ارزيابي آن هم بيان شده‌است. سپس براساس اين ارزيابي، قطعات شهري واقع در چهار بلوك از محله جماله اصفهان در سال‌هاي 1355 و 1382، از ديدگاه معيارهاي ارزيابي كننده مقايسه‌شدند. درنهايت، يافته?هاي تحقيق بيانگر اين بود كه محله جماله از ديدگاه معيارهاي شكلي، زيست?محيطي و بصري درحال ازدست?دادن كيفيت?هاي خود است و تنها در ابعاد حركت و دسترسي امتياز بيشتري را به‌دست آورده?است

The form of cities has changed with unprecedented rate during the last half of the century. This change has had unpleasant influence on historic core of traditional urban fabric. Dominance of new urban form leads to ignorance of traditional urban qualities. Destruction of old urban fabric instead of revitalization, not paying attention to local patterns and formation of living and functional spaces developed during the years after much trial and error proportionate with economic and social relationships resulted in the destruction of valuable influences on the formation of urban fabric and anti-spaces. This research has defined morphological, visual, ecological and access criteria which evaluate urban lots. For evaluating the qualities, the following method was suggested: urban lots of Jamaleh district in 4 blocks from 1976 to 2003 were compared regarding the evaluating criteria. Except access criterion which has rising trend, the results of this research show that Jamaleh district has lost its quality with regard to morphological, ecological and visual criteria.