اثربخشي مداخله آموزشي مبتني بر الگوي PRECEDE بر سطح استرس (تنش) سالمندان مراجعه‌ كننده به كانون‌هاي جهان ديدگان شهر تهران

The Effect of Educational Intervention Based on PRECEDE

مقدمه: با توجه به آسيب‌پذيري سالمندان در برابر اثرات منفي عوامل استرس‌زا و جهت كنترل اين عوامل، مطالعه حاضر با هدف تعيين تاثير مداخله آموزشي مبتني بر الگوي PRECEDE بر سطح استرس سالمندان صورت گرفت. روش‌ها: در اين مطالعه نيمه تجربي تعداد 94 سالمند مراجعه‌ كننده به كانون‌هاي جهان ‌ديدگان در سال 88-1387 به صورت تصادفي به دو گروه آزمون و شاهد تقسيم شدند. طراحي برنامه آموزشي مطابق با مراحل الگوي PRECEDE انجام شد. قبل از اجراي مداخله آموزشي، پرسش‌نامه‌هاي سنجش افسردگي، اضطراب و استرس (21DASS- يا 21-Depression anxiety stress scale) و پرسش‌نامه‌هاي خود ساخته و استاندارد مطابق با مراحل الگوي PRECEDE براي دو گروه تكميل شد. گروه آزمون، مداخله مورد نظر را دريافت كردند (8 جلسه آموزشي، يك بار در هفته). سالمندان دو گروه در 2 ماه پس از مداخله آموزشي پيگيري شدند و دوباره پرسش‌نامه‌هاي مربوطه براي آن‌ها تكميل شد. داده‌هاي جمع‌آوري شده با استفاده از نرم‌افزار 15SPSS و آزمون‌هاي آماري t Independent، Paired t، 2?، Wilcoxon و Mann-Whitney در سطح معني‌داري 05/0 ? P مورد تجزيه و تحليل آماري قرار گرفت. يافته‌ها: تفاوت معني‌داري در گروه آزمون نسبت به گروه شاهد در ميانگين نمرات عوامل مستعد كننده آگاهي (001/0 ? P) و نگرش (001/0 ? P)، عوامل قادر كننده (001/0 ? P)، عوامل مستعد كننده (001/0 ? P) و عملكرد به خصوص انجام مهارت‌هاي تنفس عميق و آرام‌سازي (001/0 ? P) وجود داشت. ميانگين امتيازات و شدت استرس (001/0 ? P) سالمندان نيز پس از اجراي مداخله معني‌دار بود. نتيجه‌گيري: يافته‌ها كارايي، اثربخشي و تاثيرگذاري برنامه آموزشي بر اساس الگوي PRECEDE را جهت پيشگيري و كاهش ميزان استرس سالمندان تاييد كرد.

Abstract Background: The elderly face stress from various situations, which are different from those that are faced by adults. They are at a stage in life where they may face extended and critical health problems. In general, aging adults are vulnerable to the harmful effects of a negative stressor factors. This study was conducted to evaluate effect of PRECEDE model-based educational program on level of stress among the elderly referred to cultural centers of Tehran, Iran in 2009-2010. Methods: In this quasi-experimental study 94 elderly were randomly divided into case and control groups. Planning of the educational program was done according to PRECEDE Model. Before implementing the program, valid and reliable Depression, Anxiety, and Stress questionnaires (DASS-21), were completed for both groups. The experimental group received the educational intervention based on PRECEDE model (eight sessions-one session in a week), and both groups were followed up 2 months after intervention (the previous questionnaires were filled out for them again). DASS-21 Scoring & Interpretation Generator was used for calculating scores of questionnaires. Finally, the obtained data was analyzed by SPSS 15 software using T-Test, Paired T-Test, and Mann-Whitney Test at the significant level P ? 0.05. Findings: Results of present research showed significant differences about stress scores mean (P < 0.001) and negative scores mean (of Depression, Anxiety, and Stress) (P < 0.001) between experimental group and control one two months after educational program. In addition, significant increasing and significant decreasing of negative scores mean was found respectively in experimental group and control group (P < 0.001). Conclusion: The findings of present study confirmed the practicability and effectiveness of the PRECEDE Model-based educational program on preventing or declining the stress level in aging adults.