برآورد آنومالي بارش و دماي سالانه در شمال شرق ايران و تاثير آن بر عملكرد محصول گندم ديم

Precipitation and Temperature Anomaly in North-East of Iran and its Impact on Rainfed Wheat Productivity

ناهنجاري هاي اقليمي از مهمترين عواملي هستند كه بر ميزان توليد محصولات ديم اثر مي گذارند. در اين پژوهش، با استفاده از داده هاي بارش، دماي حداقل و دماي حداكثر ايستگاههاي سينوپتيك استان خراسان رضوي (سال1387-1368)، به برآورد آنومالي بارش و دماي سالانه و تاثير آن بر عملكرد محصولات كشاورزي پرداخته شد. درصد آنومالي بارندگي(PAP) به عنوان شاخص پايش خشكسالي است و ميزان تغييرات سالانه از مقدار نرمال آن را نشان مي دهد. در گام نخست به منظور بررسي تغييرات بارش طي سال هاي آماري، روند ميانگين متحرك5 ساله هر ايستگاه مورد بررسي قرارگرفت. در گام بعد احتمال وقوع درصد آنومالي هاي بارش در همه ايستگاه ها با تابع هلالي(S مانند) 3 پارامتري برازش داده شد كه مي توان احتمال وقوع هر دامنه اي از آنومالي بارندگي را در هر ايستگاه برآورد نمود. پس از آن ضرايب همبستگي درصد تغييرات آنومالي بارش و دماي حداقل و حداكثر سالانه با استفاده از ضريب همبستگي پيرسون برآورد گرديد. به منظور بررسي اثر آنومالي بارش و دما بر محصولات كشاورزي، ضرايب همبستگي اين شاخص ها با آنومالي محصول گندم ديم در سطح استان برآورد گرديد كه در ارتباط بين عملكرد محصول وعوامل آب وهوايي در نقاط مختلف نيز اختلافاتي وجود داشت. همچنين رگرسيون خطي چندگانه بين عامل وابسته عملكرد محصول گندم ديم و عوامل اقليمي آنومالي بارش، آنومالي دماي حداقل و حداكثر محاسبه شد. در سرخس، قوچان و مشهد آنومالي بارش و عملكرد گندم، داراي ضرايب همبستگي 0.63،0.55 و 0.54 (0.05 > P) بوده و در بقيه مناطق روابط معني داري ديده نشد. آنومالي دماي حداكثر و عملكرد گندم فقط در مشهد و آنومالي دماي حداقل و عملكرد گندم فقط در قوچان (0.05 > P) به ترتيب با ضرايب 0.48- و 0.56 معني دار شد.

Climate variability is the most effective parameter on crop productivity especially rainfed crops.in this study, the anomaly index was calculated for meteorological elements such as maximum temperature(T max), minimum temperature(T min), precipitation(P) and crop yield(Y) for Razavi Khorasan province in Iran, which is located in arid and semi arid region of the world. Precipitation Anomaly Percentage (PAP) is a traditional drought monitoring index, it shows the precipitation as a percentage of the long-term average or normal The purpose of this study is finding significant relation between various indexes such as yearly precipitation anomaly (PA) with yearly maximum temperature anomaly(T max A) and yearly minimum temperature anomaly(T min A) for the period (1989-2005).At first, moving average of 5, years old,were examined for 10 stations. In addition, yearly precipitation anomaly, probability and return period of it were calculated using sigmoid function. Pearson correlation was examined to find relationship between change percent of yearly precipitation anomaly(PAP), yearly minimum(TminAP), maximum temperature anomaly(TmaxAP) and yearly rainfed crop yield anomaly of wheat (YAP). Multiple linear regression was calculate between YAP (as dependent parameter) and climate variability(indpendent parameter). Sarakhs, Ghuchan and Mashhad had significant correlation (P < 0.05) 0.63,0.55 and 0.54 respectively. In other station, no relation found between PAP and YAP. A significant relation between TmaxAP and YAP was obtained in Mashhad (P < 0.05, r= -0.48) and TminAP and YAP was found only in Ghuchan(r=0.56).