اولويت بندي مديريتي تعدادي از حوضه هاي آبريز كشور با استفاده از روش هاي فرايند تحليل شبكه اي (ANP) و الگوريتم تركيبي جديد بر اساس ANP-TOPSIS فازي

Watersheds management ranking using Analytical Network Process (ANP) and a hybrid algorithm based on ANP- fuzzy TOPSIS methods

آب از محورهاي اصلي توسعه پايدار و ركن اساسي آمايش سرزمين است و مديريت پايدار كمي و كيفي منابع و مصارف آن، نقش مهمي در ارتقاي بهداشت، رفاه اجتماعي و توسعه پايدار دارد. از طرف ديگر، با توجه به ارزش اجتماعي، اقتصادي، امنيتي، سياسي و زيست­محيطي اين ماده حياتي، تصميم­گيري و مديريت در زمينه منابع آب بسيار مهم است. راهبردهاي توسعه بلندمدت بخش آب كشور، گذشته از اينكه راهنماي مناسبي براي تدوين برنامه‌هاي مديريت آب كشور در حوضه­هاي آبريز است، با ايجاد هم‌پيوندي در عرصه‌هاي مديريت فرابخشي آب، موجب بهره‌برداري بهينه از منابع آب كشور خواهد شد. در برنامه­ريزي كلان ملي، اولويت­بندي حوضه­هاي آبريز، بخش مهمي از برنامه جامع آب در زمينه تخصيص منابع براي حوضه­هاي آبريز است كه كمتر به آن توجه شده است. با توجه به اهميت مسيله و پيچيدگي آن به‌علت وجود راهبردهاي مختلف با درجات تاثير متفاوت و همچنين ارتباطات پيچيده بين راهبردها، در اين تحقيق اولويت­بندي حوضه­هاي آبريز با استفاده از روش ANP و روش تركيبي ANP با TOPSIS فازي انجام گرفته است. گزينه­هاي بررسي‌شده، حوضه­هاي آبريز بحراني كشور شامل حوضه آبريز درياچه اروميه، اترك، سفيدرود، درياچه نمك و زاينده­رود است. نتايج نشان مي­دهند كه حوضه آبريز درياچه اروميه و اترك، به­ترتيب بيشترين و كمترين امتياز را دارند. اين بدان معناست كه حوضه آبريز اروميه براي اعمال راهبردهاي بخش آب در اولويت قرار دارد و به‌عبارتي بحراني­ترين حوضه است. درنتيجه، اعمال راهبردهاي آب در اين حوضه آبريز نسبت به ديگر حوضه­ها ضروري­تر است.

Water is a main resource in sustainable development planning where the management of quality and quantity of these resources play an important role in public health and social welfare. On the other hand, due to social, economic and environmental values of this vital resource, water resource management is considered as a very important task. The long term water strategies are not only a useful guide in codification of water management plans in watersheds but also affect the optimal utilization of water resources through creating links among different management sectors. In national water allocation planning, ranking watersheds is a serious part of integrated water management which is less referred in the literature. In this study the ANP method and a novel hybrid algorithm based on ANP-FuzzyTOPSIS method are employed and compared. Different critical watersheds in Iran included Oroomeyeh, Atrak, Sefidrood, Namak and Zayandehrood are considered as alternatives. The results indicate that Oroomeyeh and Atrak show the highest and the lowest scores, respectively. It means Oroomeyeh is a critical watershed by considering water strategies and applying water strategies in this watershed is more important than others.