تلفيق الگوهاي سنتي و متجدد آموزش عالي علوم‌انساني در ايران: تحليلي جامعه‌شناختي از تجربه دانشگاه امام صادق (ع) در اجراي ميان‌رشته‌اي‌هاي اسلامي

The Combination of Traditional and Modern Models for Higher Education in Iran: a Sociological Analysis on the Imam Sadiq University and its Islamic Interdisciplinary Curricula

پس از انقلاب شكوهمند اسلامي در ايران دغدغه تلفيق الگوهاي سنتيِ آموزش عالي علوم‌انساني كه از حوزه‌هاي علميه برآمده بودند با الگوهاي مدرن كه به دانشگاه‌ها تعلق داشتند به صورتي جدي توسط سياست‌گذاران علم مطرح شد. اين دغدغه‌اي بود كه در بسياري از كشورهاي اسلامي كه نهادهاي سنتي ديرپايي در آموزش عالي علوم‌انساني داشتند وجود داشت و در برخي به صورت عملي تجربه شده بود. برخي تجربه‌هاي عملي اوليه در ايران پس از انقلاب از آنجا كه تلاش داشت شكل خاصي از تلفيق پيش‌گفته را اجرا نمايد چالش‌هايي برانگيخت. با توجه به آنكه در طول سي سال حيات آموزش عالي در ايران پس از انقلاب اسلامي، تجربه‌هايي متفاوت از تلفيق ميان الگوهاي سنتي و متجدد آموزش عالي علوم‌انساني به محك آزمون نهاده شده است اين مقاله در تلاش است به مدد استفاده از مفهوم فضا در جامعه‌شناسي و روش تحليل تاملي و با استفاده از برخي داده‌هاي تاريخي گونه‌اي خاص از اين تجربه را كه در دانشگاه امام صادق (ع) رخ داده است تفسير نمايد. نتايج نشان مي‌دهد در دانشگاه امام صادق (ع) عدم اتكاي صرف به تلفيقِ مبتني بر طراحي برنامه‌هاي درسي ميان‌رشته‌اي و تلاش براي خلق فضايي تلفيقي توانسته تجربه‌اي موفق در تلفيق الگوهاي سنتي و متجدد آموزش‌ عالي علوم‌انساني در ايران به وجود آورد.

In the contemporary era in countries in transition, especially those countries which have a long history in founding and maintaining traditional institutions for higher education in the humanities, we have witnessed the simultaneous presence of traditional and modern institutions for higher education in the humanities. This simultaneous presence has often revealed itself in the form of conflicting coexistence and has caused a kind of non-productive action in the space of production and consumption of the humanities in these societies. Iran, as a country in transition, with the aforesaid history in founding traditional institutions for higher education in the humanities, which has also tried in the last one hundred years to establish modern institutions for higher education in the humanities, has experienced the same trend. After the 1979 Revolution in Iran, attempt was made to combine the traditional and modern models of higher education in the humanities. Although this combination did not produce the desired results at first, it seems that today, on the basis of this combination, some institutions have come into existence, which are able to perform their research and educational duties properly. The present article uses the historical method, to study the origin of the aforesaid idea of combination, and then introduce an example of the successful implementation of this combination, which has established itself in the form of a university institution.