تاثير مرحله برداشت ميوه بر مقدار و تركيب اصلي در اسانس رازيانه (Foeniculum vulgare) بومي همدان

Influence of Harvest Stage of Fruits on Essential Oil Quantity and Main Component in Fennel (Foeniculum vulgare) Endemic of Hamedan

انتخاب مرحله و زمان مناسب برداشت در يك منطقه خاص با توجه به گونه گياه دارويي و اندام حاوي اسانس مي تواند يكي از عــوامل مهم و تاثير گذار بر كيفيّت و كميّت اسانس باشد. در پژوهش حاضر، بهترين مرحله برداشت در پرورش گياه رازيانه Foeniculum vulgare، توده بومي همدان كه از رايج ترين توده هاي در حال كشت و كار ايران مي باشد، مورد بررسي قرار گرفت. اين آزمايش در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با 3 تكرار در يك سال زراعي انجام پذيرفت. ميوه ها در دو مرحله واكسي شدن و رسيدگي كامل برداشت شد و پس از خشك شدن در سايه، اسانس آن به روش تقطير گردشي با دستگاه كلونجر استخراج گرديد و بازده اسانس به روش وزني-وزني اندازه گيري شد. پس از ارزيابي كميّت اسانس، كيفيّت آن با استفاده از دستگاه هاي كروماتوگرافي گازي (GC) و كروماتوگرافي گازي متصل به طيف سنج جرمي (GC-MS) مورد بررسي قرار گرفت. نتايج نشان داد كه مرحله رشدي ميوه هنگام برداشت، اثر معــني داري بر مقدار اسانس در ميوه رازيانه دارد. به طوري كه كه بيشترين درصد اسانس در وزن خشك (43/3%)، مربوط به مرحله واكسي ميوه بود. نتايج حاصل از شناسايي تركيب هاي تشكيل دهنده اسانس نيز نشان داد كه بيشترين جز اسانس در هر دو مرحله برداشت آنتول است كه مقدار آن حدود 76% برآورد شد. اين يافته حاكي از آن است كه درصد تركيبات تشكيل دهنده اسانس تحت تاثير مرحله برداشت قرار نمي گيرد ولي به طوركلي در مرحله واكسي شدن ميوه، اين اندام داراي مقدار اسانس بيشتري نسبت به مرحله رسيدگي كامل ميوه است.

Indication of the harvest time for spice and aromatic plants could be one of the most important factors on quality and quantity of the essential oil of a plant cultivated in the special region. The present study was conducted to define the suitable time for harvesting of Fennel (Foeniculum vulgare) fruits, landrace of Hamedan. Fennel seeds purchased from Hamedan were cultured in college of Agriculture (Tarbiat Modares University) in Tehran. The experiment performed with three replications based on the randomized complete block design (RCBD). Fruits were harvested in two stages (waxy and full ripe). Then dried in the shade and their essential oils extracted by hydro-distillation method using Clevenger apparatus. After evaluation of the essential oil quantity, the quality of essential oil was analyzed using Gas Chromatography (GC) and Gas Chromatography-Mass Spectrometry (GC-MS).The results showed that harvest time influences significantly the quantity of essential oils. Also the results showed that the highest percentage of essential oil obtained in waxy phase (% 3.43). Dominant component in the essential oils at both stages was Anethole which defined to be %76 of total amount of essential oil content.