بررسي ميزان همخواني برنامه‎درسي قصد‎ شده، اجرا شده و كسب ‎شده مطالعات اجتماعي سال اول دبيرستان

The Degree of Correspondence among Intended, Implemented, and Attained Curricula of Social Studies in the First Year of Tehran High Schools

پژوهش حاضر ميزان همخواني برنامه ‎درسي قصد ‎شده، اجرا‎ شده و كسب ‎شده مطالعات اجتماعي سال اول دبيرستان در شهر تهران را مورد مطالعه قرار داده است. اين پژوهش از نوع پژوهش‎هاي توصيفي- تحليلي است. جامعه مورد مطالعه اين پژوهش شامل، اعضاي شوراي برنامه‎ريزي مطالعات اجتماعي، مديران، معلمان، سرگروه‎هاي آموزشي و دانش‎آموزان سال اول دبيرستان بوده است. حجم نمونه پژوهش شامل 20 مدير، 200 دانش‏آموز، 19 سرگروه آموزشي مطالعات اجتماعي شهر تهران، 60 دانش‏آموز به عنوان نمايندگان گروه‏هاي دانش‏آموزان و 52 معلم بودند. براي معلمان و مديران، دانش‎آموزان و نمايندگان دانش‎آموزان از روش نمونه‎گيري تصادفي خوشه‎اي چند مرحله‎اي استفاده شد. داده‎هاي مورد نياز بر اساس مطالعه و تحليل كليه اسناد مربوطه به برنامه‎ريزي مطالعات اجتماعي، نظر سنجي از اعضاي شوراي برنامه‎ريزي مطالعات اجتماعي، مديران، معلمان، سرگروه‎هاي آموزشي، دانش‎آموزان، اجراي آزمون دانشي، مهارتي و نگرشي، ميانگين نمرات مستمر و پاياني و مشاهده 20 كلاس درس مطالعات اجتماعي در شهر تهران گردآوري شده است. نتايج اين پژوهش، ضمن ارايه تصويري روشن از برنامه درسي مطالعات اجتماعي در سه مرحله ياد شده حاكي از آن است، با آن‎كه برنامه درسي مطالعات اجتماعي طرح نسبتاً مناسبي دارد، اما در مرحله اجرا با مشكلات متعددي مانند ناكافي بودن آموزش معلمان، عدم دسترسي به امكانات مورد نياز براي آموزش، سنگيني محتوا و ... روبه رو است. همچنين بر اساس بررسي نمرات دانش‎آموزان در طول سال تحصيلي و نتايج سه آزمون دانشي، مهارتي و نگرشي، عملكرد دانش‎آموزان در آزمون دانشي خوب بوده، اما آزمون مهارتي در حد رضايت بخش بوده عملكرد دانش‎آموزان در آزمون نگرشي ضعيف بوده است. بنابراين با توجه به ضعف‎هاي مشاهده شده در اجرا و همچنين تحقق نيافتن هدف‎هاي نگرشي و مهارتي، لازم است شوراي برنامه‎ريزي مطالعات اجتماعي، مديران و معلمان با تلاش بيشتر، راهكارهاي مناسب در زمينه كاهش ناهماهنگي‎ها موجود در سه برنامه درسي قصد‎شده، اجرا‎شده و كسب‎شده مطالعات اجتماعي سال اول دبيرستان ارايه دهند.

The present research aimed to probe into the degree of correspondence among intended, implemented, and attained curricula of social studies in the first year of Tehran high Schools. It was an analytical–descriptive research, and the studied population of the research comprised the members of social studies curriculum planning council, school administrators, teachers, heads of educational groups, and students in the first year at high schools in the city of Tehran. The sample size was consisted of 20 school administrators, 200 school students, 19 heads of educational groups of social studies, 60 students as the representatives of student groups and 52 teachers in Tehran high schools. The sampling method used for teachers, administrators, students, and representatives of students was a randomly clustering multi-stage sampling. To collect the required data, in addition to the analysis of all related documents, views of the members of the social studies curriculum planning council, school administrators, teachers, the heads of educational groups, and students were sought. Moreover, 20 social studies classrooms across the city of Tehran were observed and the students therein were tested based on administering knowledge, attitude and skill tests, and finally the mean of end-course (summative assessment) and through the course (formative assessment) scores was computed. Despite the fact that social studies curriculum planning was appraised as well-planned, and that the results from the present research shed a clear light on social studies curriculum planning at three mentioned stages, they would probably be an indicative of many factors developers might have to deal with such as inadequate teacher training, insufficient facilities to facilitate learning, the difficulty level of contents, and so on at implementation stage. Besides, results of students’ scores during a schooling year and results from three tests including knowledge, skill, and attitude tests revealed that students’ performance in knowledge test was good and in skill test satisfactory, but their performance in attitude test was found to be weak. Given that lots of weaknesses were observed in implemented curriculum planning accompanied by not achieving skill and attitudinal goals, it is essential that the social studies curriculum planning council, school administrators, and teachers make further attempts to lessen discrepancies in three curricula, namely the intended, the implemented, and the attained related to social studies in first high school year through applying appropriate methods.