بررسي چگونگي كاربرد فناوري اطلاعات در مجموعه سازي و سازماندهي منابع در كتابخانه هاي مركزي و دانشكده‌اي دانشگاه‌هاي آزاد مستقر در شهر تهران

A Survey on application of Information Technology in acquisition and organization of resources of central and college libraries of Islamic Azad university in Tehran

هدف: هدف اصلي پژوهش، شناسايي و تعيين ميزان امكانات سخت افزاري و نرم افزاري، نيروي انساني و چگونگي كاربرد فناوري جديد و مشكلات و موانع احتمالي آن در بخش مجموعه سازي و فهرست نويسي كتابخانه هاي مورد بررسي در پژوهش مي باشد. روش پژوهش: روش مناسب براي انجام اين تحقيق روش پيمايشي - توصيفي است. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه مي باشد كه پرسشنامه به چندين نفر از اساتيد و متخصصين رشته كتابداري ارايه شده تا در صورت عدم وجود روايي كلمات يا عباراتي كه باعث بروز مشكل مي شدند، حذف و اصلاحات صورت پذيرد. از اين رو اعتبار پرسشنامه مشخص گرديده و روايي و پايايي آن مورد تاييد قرار گرفت. يافته ها در دو قسمت توصيفي و استنباطي مورد بررسي قرار گرفته است. قسمت توصيفي به وسيله جدول هاي توزيع فراواني و رسم نمودار براي دريافت وضعيت موجود ارايه شده و در بخش استنباطي با استفاده از آزمون هاي آماري به روابط موجود بين متغير ها و تعيين ميزان معني داري متغير ها پرداخته شده است. يافته ها: يافته هاي پژوهش حاكي از آن است كه بيشترين امكانات سخت ‌افزاري در كتابخانه ها شامل رايانه ها و چاپگر ها بوده، و بيشترين امكانات نرم افزاري موجود شامل نرم افزار جامع كتابخانه مي باشد كه 40 درصد از نرم افزار نوسا و 7/37 درصد از نرم افزار پارس آذرخش استفاده مي كنند. در اين ميان استفاده از بخش فهرست نويسي نرم افزار (2/82 درصد) بيشترين ميزان استفاده، و بخش سفارشات (2/2 درصد) كمترين ميزان را داراست. 9/88 درصد كتابخانه ها فاقد وب سايت مستقل هستند و از امكانات وب سايت كتابخانه مركزي جهت خدمات دهي به كاربران استفاده مي كنند. علاوه بر كتاب، بيشترين منبع مورد استفاده جهت مجموعه-سازي و فهرست نويسي، پايان نامه ها مي باشند. جست‌وجو در پايگاه هاي اطلاعاتي (9/48 درصد) و به همين ميزان اطلاع يابي و جست‌وجو در اينترنت بيشترين حوزه هايي هستند كه نسبت به ساير زمينه ها، كاركنان مجموعه سازي با آن آشنايي دارند. وب سايت هاي مربوط به كتابداري و سازماندهي با 22 كتابخانه (9/48 درصد) و ابزارهاي جست‌وجو با 20 مورد (4/44 درصد) از مهم-ترين امكانات اينترنتي هستند كه بيشترين استفاده را براي انجام فرايند فهرست نويسي، در ميان جامعه پژوهش دارند. نتيجه گيري: در بخش مجموعه سازي كمبود اعتبار مالي و در بخش فهرست نويسي كمبود نيروي متخصص به طور معني داري، از مهم ترين مشكلات و موانع در استفاده از اين فناوري ها است. دارا نبودن وب سايت مستقل در بيشتر كتابخانه هاي مورد نظر، و پيوسته نبودن چكيده پايان نامه ها از موارد مهمي هستند كه كمتر مورد توجه قرار گرفته است. عدم آشنايي كافي كاركنان كتابخانه-هاي دانشگاه آزاد و كمبود نيروي متخصص در بخش مجموعه سازي منابع الكترونيكي و اينترنتي نيز از مشكلات عمده اي است كه مانع از خدمات رساني لازم به دانشجويان و اساتيد دانشگاه ها مي شود.

Objective :The current research surveys application of IT in acquisition and cataloguing of resources of central and faculty libraries of Azad Universities located in city of Tehran. The main objective of the research are, identify and determine the amount of hardware and software resources, manpower, and how to use new technology and possible obstacles in the collection and cataloging in the library of Azad University in city of Tehran. This research can also be applied to a study that aims to develop and promote the application of information technology and school libraries in Central University of Tehran. Methodology: The method research is analytical survey. Instruments included a questionnaire that the reliability and validity of it has been confirmed. The statistical methods have been used in both the descriptive and inferential. The frequency distribution tables and charts describe the current situation provided for In the inferential statistical test to determine the relationships between variables and the variable has been significantly. Findings: The findings of research showed in all central and faculty libraries of Azad Universities located in city of Tehran 77.2 % of employees have library education and 20.7% have non-library education. The most hardware facilities in libraries included computers and printers and the most software facilities in libraries included comprehensive library software which is 40% of Nosa software and 37.7% was Pars Azarakhsh soft ware among them in cataloguing used software (82.2%) and the use of them in order section is (2.2%) had the least percentage. 88.9% of libraries lacked independent website and they were using facility of the central library to demand service to users. Besides the book, the most resource being used for acquisition and cataloguing were the thesis. Searching in information centers (48.9) and for this reason searching in Internet was the most area for information gathering that the duty persons were more familiar with them. Using Internet in the field of selecting information resource had the first rank, ordering resources and selection of them stant in second place and information exchange among book keepers, contacting subjective experts and detection of electronic tools were in next places. Related web sites concerning book keeping and organizing of 22 libraries (48.9%) and search tools with 20 cases (44.4%) were among the most important facilities of Internet which had the most use of acquisition process among research community. Conclusion: Totally, lack of funding and experts in cataloging were the most significant difficulties in using these technologies the major problems that hinder the provision of services to students and academics is required .