تحليل مباني ملاصدرا در تفسير وي از قصه آدم(ع)

The Analysis of Mulla Sadraʹʹs Foundations in his Interpretation ofAdam Story

تفسيري كه ملاصدرا از داستان آدم(ع) در قرآن كريم عرضه كرده، بر پيش‌فرض‌ها و مباني فلسفي و معرفتي خاصّي مبتني است. بررسي زبان قرآن و مباني فلسفي و معرفتي ملاصدرا در تفسير، با محوريّت تفسير قصّه آدم، از اهداف اين مقاله است. از ديدگاه ملاصدرا، زبان قرآن در قصّه آدم، زبان معرفت‌بخش؛ و قصّه، مشتمل بر ويژگي‌هاي به ظاهر متضاد است. تفسير باطني با حفظ ظاهر، تمثيلي بودن در عين تاريخي‌نگري، از ويژگي هاي تفسير وي است. تفسير فلسفي ملاصدرا، به لحاظ مباني، قابل نقد و بررسي است. بعضي از نقدهاي وارد بر تفسير قصّه آدم عبارت اند از: آموزه انسان كبير، كه به صورت مشترك لفظي به كار رفته و به دو معناست: يكي نفس كلّي كه جزو عقول است، و ديگري به معناي نفس سماوي؛ و نيز مبتني است بر طبيعيات حكمت مشا درتبيين حركت مستدير افلاك. از لوازم تفسير صدرايي، سجدهگروهي از فرشتگان بر حضرت آدم است كه با عموميّت آيات سجده فرشتگان هماهنگ نيست.