فرهنگ مدرسه و ازخودبيگانگي تحصيلي؛ نقش واسطه نيازهاي روان‌شناختي اساسي

School Culture and Academic Alienation: Mediating Role of Basic Psychological Needs

ازخودبيگانگي مشكلي است كه عده‌اي از دانش‌اموزان در طي تحصيل دچار آن مي‌شوند. دانش‌اموزان ازخودبيگانه عموماً تبديل به بزرگسالاني مي‌شوند كه دچار ازخودبيگانگي اجتماعي بوده و از لحاظ سياسي و اقتصادي نيز فاقد توانايي هستند. بر اساس نظريه خودتعيين‌گري، محيط زندگي و نيازهاي روان‌شناختي اساسي دانش‌اموزان بر ازخودبيگانگي آنان تاثير مي‌گذارد. بنابراين هدف پژوهش حاضر، بررسي رابطه فرهنگ مدرسه با ازخودبيگانگي تحصيلي با توجه به نقش واسطه‌اي نيازهاي روان‌شناختي اساسي است. بدين منظور، 289 نفر از دانش‌اموزان دوره متوسطه شهرستان قم با استفاده از روش نمونه‌گيري خوشه‌اي انتخاب شده و به پرسشنامه‌هاي ازخودبيگانگي تحصيلي، فرهنگ مدرسه و نيازهاي روان‌شناختي اساسي پاسخ دادند. براي تحليل داده‌ها از مدل‌يابي معادلات ساختاري استفاده شد. نتايج تحليل نشان داد كه در ارتباط فرهنگ مدرسه با ازخودبيگانگي تحصيلي، نيازهاي روان‌شناختي اساسي نقش واسطه‌اي دارد. نيازهاي روان‌شناختي اساسي نيز اثر منفي و معني‌داري بر ازخودبيگانگي تحصيلي دارد. اثر فرهنگ مدرسه بر نيازهاي روان‌شناختي اساسي نيز، مثبت و معني‌دار است. به‌طور كلي مدل آزمون از برازش مناسبي برخوردار بوده و 60 درصد از تغييرات ازخودبيگانگي تحصيلي را تبيين نمود.

Alienation is a problem that some of the students are afflicted with during their study. Alienated students usually turn into adults who are afflicted with social alienation and lack of political and economic capabilities. According to self-determination theory, the living environment as well as basic psychological needs of the students affect their alienation. The main objective of this paper is to study the relationship between school culture with academic alienation in the light of the intermediary role of basic psychological needs. Hence, 289 students of intermediate schools of the city of Qum were selected through cluster sampling who responded to the questions of the following questionnaire: Academic Alienation, School Culture and Basic Psychological Needs. Structural equation modeling was used to analyze the data. The results of the research indicate that basic psychological needs play an intermediary role in relationship between school culture and academic alienation. Basic psychological needs has a significant negative effect on academic alienation and the effect of school culture on basic psychological needs is significant and positive. Overall, the tested model had sufficient fitness and predicted 60 percent of variance in academic alienation. Keywords: Academic Alienation, Basic Psychological Needs, School Culture, Self-determination Theory.