پاليوپالينولوژي و پاليوبيوژيوگرافي سازند جيرود (دونين پسين) در برش كلاريز، شمال خاوري دامغان، البرز مركزي

Paleopalynology and Palebiogeography of Geirud Formation (Late Devonian) at the Kalariz section, northeast Damqan, Central Alborz

سازند جيرود در برش كلاريز، شمال خاوري دامغان، از 220 متر تناوب كنگلومرا، كوارتزيت، ماسه هاي قرمز و قهوه اي در قاعده و در ادامه آهك هاي فسيل دار تيره رنگ با ميان لايه هايي از شيل هاي نازك لايه تيره تشكيل شده است. در اين محل مجموعه مذكور با ناپيوستگي فرسايشي روي سازند ميلا و ظاهراً به صورت تدريجي زير آهك هاي سازند مبارك قرار دارد. پالينومورف هاي متنوعي با حفظ شدگي نسبتاً خوب شامل 13 جنس و 26 گونه از ميكروفيتوپلانكتون ها (4 جنس و 9 گونه سيست پرازينوفيت و 9 جنس و 17 گونه آكريتارك)، اسپورها (منحصراً شامل 14 جنس و 21 گونه از اسپورهاي ترايلت) و اسكلوكودونت ها در نهشته هاي مورد مطالعه وجود دارد. علاوه بر اين، كريپتوسپورها نيز، البته با فراواني نسبي كمتر، ديده مي شوند. با توجه به حضور فرم هاي فسيلي شاخص مانند: Cymatiosphaera perimembrana, Papulogabata annulata, Tornacia sarjeantii, Unellium lunatum, Unellium piriforme, Deltotosma intonsum, Geminospora lemurata, Densosporites spitsbergensis, Cymbosporites catillus, Punctatisporites planus سن دونين پسين (فرازنين تا اوايل فامنين) براي رسوبات مورد مطالعه در نظر گرفته مي شود. عدم حضور اسپور شاخص Retispora lepidophyta در پالينوفلوراي سازند جيرود، وجود نهشته هاي اواخر فامنين در اين برش چينه شناسي را با ترديد مواجه مي كند. در اين برش، پالينومورف هاي موجود در نمونه هاي مختلف شبيه به يكديگر بوده و مجموعه نسبتاً يكنواختي را تشكيل مي دهند كه به صورت يك اجتماع فسيلي غير رسمي (assemblage zone I) معرفي شده است. حضور همزمان اسپورها و پالينومورف هاي دريايي، معرف تشكيل رسوبات سازند جيرود در محيط دريايي حاشيه قاره ايست. وجود اسپورهاي متعلق به Progymnospermopsida, Cycadopsida, Zosterophyllopsida, Rhyniopsida, Filicopsida, Lycopsida, Barinopsida, Equisetopsida, نشان دهنده وجود نمونه هايي از گياهان مذكور در پوشش گياهي اطراف محيط تشكيل رسوبات سازند جيرود در برش مورد مطالعه است. فراواني فرم هايي از قبيل Densosporites, Punctatisporites, Geminospora, Cymbosporites, در اين مطالعه نشان مي دهد گياهان منتسب به Lycopsida و Filicopsida در پوشش گياهي اطراف محيط مذكـور فراوان تر بودند. مقايـسه پالينومورف هاي مورد مطالـعه با پالينومورف هاي تقريباً همزمان مناطق ديگر ايران و جهان بيانگر شباهت قابل توجه با پالينومورف هاي موجود در نهشته هاي دونين بالايي البرز، ايران مركزي و غرب استراليا است. بر اين اساس احتمالاً ايران و استراليا در اين زمان در عرض هاي جغرافيايي تقريباً مشابهي قرار داشتند و راه هاي ارتباطي (مسيرهاي مهاجرت) بين البرز و ايران مركزي وجود داشت.

The Geirud Formation at the Kalariz Section, northeast Damqan, comprises of 220 m of alternating basal conglomerate, quartzite, reddish sandstones followed by fossiliferous dark limestone with thin intercalations of shales. It disconformably overlies the Mila Formation and gradually succeeds the Mobarak Formation. Diverse, relatively well preserved palynofloras consisting of 26 species assigned to 13 genera of microphytoplanktons (4 genera and 9 species of Prasinophyte phycomata and 9 genera and 17 species of acritarchs), spores (21 species attributed to14 genera of exclusively trilette spores) and scoleocodonts occur in the material studied. Additionally cryptospores, albeit with far less abundance, are also recorded. Presence of such index fossil forms as: Cymatiosphaera perimembrana, Papulogabata annulata, Tornacia sarjeantii, Unellium lunatum, Unellium piriforme, Deltotosma intonsum, Geminospora lemurata, Densosporites spitsbergensis, Cymbosporites catillus and Punctatisporites planus allows attribution of Late Devonian age (Frasnian - early Famennian) to the pertinent material. Notable absence in the palynofloras studied of Retispora lepidophyta militates against any indication of late Famennian strata being present. Spores recorded from different rock samples are generally similar, denoting an almost uniform complexion unorthodoxically named assemblage zone I herein. Co-occurrence of spores and marine Palynomorphs indicates a marginal marine depositional setting. Spores- parent plants relationships alludes to presence of such diverse components as Progymnospermopsida, Cycadopsida, Zosterophyllopsida, Rhyniopsida, Filicopsida, Lycopsida, Barinopsida, Equisetopsida, close to the depositional site. Presence of Densosporites , Punctatisporites, Geminospora and Cymbosporites coeval testifies to domination of Lycopsida and Filicopsida in the coeval vegetation. Comparison between the palynofloras studied with those coeval host rocks from Iran indicates notable similarity with assemblages from the Alborz and Central Iran, and elswhere with those of the Western Australia. It could be said that Iran and Australia were probably located at comparable latitudes and also that migration routes might had been available between the Alborz and Central Iran at this time.