مباني معرفتي جريان‌هاي فكري تصوف در ايران

Epistemological Principals of Sufism During the Seljuk era in Iran (With emphasis Irage-e-Ajam)

چكيده جريان تصوف در ايران عصر سلجوقي از حيث اصول و مباني فكري، شكل واحدينداشت و بسته به شرايط تاريخي و زمينه‌هاي اجتماعي و فرهنگي هر منطقه از ويژگي‌هاي خاصي برخوردار بود. با توجه به گستردگي جغرافيايي و تنوع جريان‌هاي فكري تصوف در ايران عصر سلجوقي، پژوهش حاضرمتمركز در پرداختن به ويژگي‌هاي معرفتي و روش‌شناختي جريان فكري تصوف و ارتباط با زمينه‌هاي اجتماعي اين مساله، بر منطقه عراق عجم تمركز نموده است و مباحث آن بر مبناي اين مساله شكل گرفته است كه چه نسبتي بين ويژگي‌هاي اجتماعي و فرهنگي عراق عجم با مباني معرفتي تصوف رايج در اين منطقه وجود دارد؟ تصوف رايج در حوزه فرهنگي- جغرافيايي عراق عجم در عين برخورداري از مباني فقهي و ويژگي‌هاي زهد و رياضت در اسلام، داراي گرايش‌هاي عاشقانه و فلسفي متاثر از آموزه‌هاي مسيحي و يوناني و زرتشتي نيز بود. تصوفي مبتني بر دو رويكرد معرفتي و روش‌شناختي متفاوت اما به هم پيوسته عقلي- فلسفي و ذوقي- عاشقانه كه اصول و مباني فكري شكل ذوقي- عاشقانه آن توسط عرفاي انديشمندي چون احمد غزالي و عين‌القضات و شكل بحثي- ذوقي يا عقلي- شهودي آن توسط شيخ اشراق سهروردي تيوريزه شده بود.

Abstract Sufism during the Seljuk era in Iran was not the unit thinking in terms of principales. Sufism, depending on historical conditions and social and cultural context of each region have special features. Given the extent of geographic extent and the diversity of Sufism thoughts in Seljukera of Iran, in this Study the characteristics and methodological knowledge of Sufi thoughts related with the social field of Ajam Iraq region be reviewed. This study is based on this problem that what relationship exists between the social and cultural knowledge bases in Iraq with Sufi thoughts in this region? Although the Sufism in Iraq Ajam Based on the jurisprudential principles and features of Islamic Asceticism, and also based on Features and principals of Christian and Greek, and Zoroastrian Epistemological and methodological teachings. Sufism in Iraq was based on the two approaches with different but interconnected, the intellectual-philosophical and Intuitive Approaches, The former was theorized by Ahmad Ghazali and the Ayn-al-Qozat and the Latter by Sheikh Ishrag Sohrawardi.