وند‌افزايي در زبان فارسي: وندبنياد يا پايه‌بنياد؟

Affixation in Persian: Affix-driven or Base-driven?

گيگريش (1999) در كتاب خود تحت‌عنوان «لايه‌هاي واژگاني در زبان انگليسي» با اشاره‌اي مختصر به نظريه «واج‌شناسي و ساختواژه واژگاني » كيپارسكي و مهانان كه در سال‌هاي اخير به ميزان زيادي بر علم زبان‌شناسي، خصوصآ واج‌شناسي و ساختواژه تاثيرگذار بوده است، اين انگاره را «وند– بنياد » مي‌داند؛ بدان معنا كه خصوصيات ساختواژي هر لايه توسط خصوصيات مجموع وندهايي تعريف شده است كه درارتباط با حضور در هر لايه با نشانه‌هايي كه بيانگر خصوصيات آنهاست از هم تفكيك شده‌اند. وي ضمن تشريح ايرادها و كمبودهاي مدل مذكور، تيوري جديدي را درباره وندافزايي لايه‌اي معرفي كرده، آن را «پايه- بنياد » مي‌نامد كه لايه را بر منباي پايه تعريف مي‌كند نه بر اساس وندها. در قالب اين تيوري، وندها آزادند در بيشتر از يك لايه اضافه شوند يا پيوند بخورند.گيگريش به منظور تشريح انگاره خود از زبان آلماني مثال مي‌آورد. مقاله حاضر كه يك بررسي همزماني است، وندافزايي را در زبان فارسي در قالب دو ديدگاه «وند– بنياد» و «پايه – بنياد» مورد تجزيه و تحليل و بررسي قرار داده است. نتايج بررسي حاكي از آن است كه وند افزايي در زبان فارسي بر مبناي ديدگاه «پايه – بنياد» گيگريش به ميزان بيشتري نسبت به ديدگاه «وند– بنياد» كيپارسكي و ديگران قابل توضيح و تبيين است.

Giegerich (1999) refers to "lexical morphology and phonology" theory as an "affix-driven" model, because in this model the properties of a group of affixes specify the properties of each stratum. He also introduces another model to which he refers as a "base-driven" model in which each stratum is defined based on the properties of the base. This synchronic study investigates affixation in Persian in order to see which model best works in analyzing this process of word-formation. The outcome clarifies that the "base-driven" model can account for affixation in Persian more successfully than the "affix-driven" model.