جستجو، عنصر ثابتِ بُن‌مايه اصلي داستان دقوقي در مثنوي مولوي

The Constent Element of the Main Motif of the Story of Daqooqi in Masnavi

داستان پردازي و آوردن حكايات، تمثيلات و به طور كلّي طرح «قصّه در قصّه» از ويژگي هاي ساختار روايي مثنوي است. از ميان داستان هاي مثنوي، داستان نمادين دقوقي، چيره‌دستي مولانا را در داستان پردازي نمايان مي سازد. اين داستان، قصّه اي است حادثه پردازانه كه در آن شخصيّت اصلي با وقايع شگفت‌آوري كه سال‌ها در آرزوي تحقّق آنها بوده، به تصوير كشيده شده است. هدف مقاله حاضر بررسي داستان دقوقي برحسب مولّفه هاي روايت شناختي با تكيه بر عنصر بُن مايه ثابت است، مساله اصلي آن تبيين بُن مايه هاي ثابت اين داستان برحسب مولّفه هاي روايت شناختي است كه به روش تحليل محتوا انجام گرفته است. پراپ عنصر ثابت و عنصر متغيّر را واحدهاي كمينه گزاره روايي معرّفي مي كند. بُن مايه هايي كه موقعيّت را تغيير مي دهند، «بُن مايه هاي پويا» و بُن مايه هايي كه تغييري در آن پديد نمي آورند، «بُن مايه هاي ايستا» خوانده مي شوند. نتيجه اين بررسي نشان مي دهد كه «جستجو» و «دعا» عنصر ثابت بُن مايه اصلي و موتيف هاي تكرار شوندهاين داستان هستند كه تصاوير خيالي و داستان پردازي در لايه هايي از آن و جنبه هاي فيزيكي در سطوح ديگر اين روايت آشكار مي شود.

Development of story, using anecdotes and allegories, and in general “story within the story” are among the narrative features of Masnavi. From among the stories in Masnavi, the symbolic story of Daqooqi reveals Rumi’s great skill in developing story. In this story full of events, the main character is pictured by wonderful events he has been craving to happen for years. The present paper aims at studying the story of Daqooqi based on narrotological components and the constant motif and is conducted with content analysis method. Propp considers the constant and variable elements to be the minimum units of narration. The motifs changing the situation are called dynamic motifs and the ones undergoing no change at all are called static motifs. The results show hat searching and praying are the two main constant and recurrent elements of this story, in different layers of which images of fantasy and story-telling and physical aspects are revealed.