مقايسه رشد، غلظت عناصر غذايي و ميزان اسانس دو رقم ريحان (Ocimum basilicum) بومي ايران در دو سيستم كشت هيدروپونيك و آكواپونيك

Comparision of the Growth, Mineral Nutrient Concentrations and Essential Oil of Two Iranian Local Basil (Ocimum basilicum) in Hydroponic and Aquaponic Systems

آكواپونيك يكي از تكنيك هاي كشت بدون خاك است كه در آن ماهي و گياه بطور توام پرورش داده مي شوند. ريحان گياهي علفي و متعلق به خانواده نعناع مي باشد كه اسانس آن عمدتاً در صنايع غذايي، دارويي و عطرسازي مورد استفاده قرار گرفته و همچنين داراي خواص ضد ميكروبي است. كشت گلخانه اي ريحان، جهت عرضه مداوم ريحان تازه به بازار، به دليل ارزش بالاي اقتصادي و تقاضاي زياد آن در حال گسترش مي باشد. به منظور بررسي تاثير سيستم هاي كشت بدون خاك بر عملكرد، غلظت عناصر غذايي و ميزان اسانس گياه ريحان آزمايشي بصورت فاكتوريل با دو فاكتور، سيستم (هيدروپونيك و آكواپونيك) و رقم (ريحان سبز و ريحان بنفش) و در قالب طرح پايه كاملاً تصادفي با سه تكرار اجرا گرديد. نتايج نشان داد كه وزن تر و خشك بخش هوايي و ريشه، ارتفاع، سطح برگ و تعداد گره در هر دو رقم در سيستم هيدروپونيك بيشتر از آكواپونيك بود. شاخص SPAD به طور معني داري تحت تاثير سيستم كشت قرار گرفت و ميزان آن در سيستم هيدروپونيك 86/12 درصد بيشتر از سيستم آكواپونيك بود. ميزان اسانس در بخش هاي هوايي تحت تاثير سيستم كشت و رقم قرار نگرفت. پايين بودن غلظت عناصر نيتروژن، فسفر و منگنز احتمالا دليل كاهش سبزينگي و كاهش رشد گياهان در سيستم آكواپونيك بوده است. اگرچه بر اساس نتايج فوق رشد گياهان در سيستم آكواپونيك كمتر از هيدروپونيك بود ولي با اين وجود رشد گياهان در اين سيستم رضايتبخش بوده و هيچ گونه علايم ظاهري كمبود در گياهان مشاهده نشد. احتمالا افزايش تعداد ماهي در واحد حجم آب و افزايش غذادهي مي تواند به رفع كمبود جزيي عناصر غذايي در سيستم آكواپونيك كمك كند. بنابراين سيستم آكواپونيك ظرفيت توليد گياهان دارويي مثل ريحان را دارا مي باشد.

Basil (Ocimum basilicum) is an herb belongs to Lamiaceae family. The essential oil of basil is widely utilized as an aromatic agent in the food, pharmaceutical and perfumery industries. Basil essential oil possesses antimicrobial property. Due to high economical value and high demand, basil production in greenhouse for permanent market selling is expanding. In order to the investigation of the effect of soilless culture systems on yield and essential oil content of basil an experiment was arranged as a factorial in the framework of a completely randomized design with two factors, growing system (aquaponics and hydroponics) and varieties (green and violet basil) with 3 replications. The results showed that the most of the growth factors in two cultivars were higher in the hydroponics compared with aquaponics. So that, shoot and root fresh and dry mass, hight, leaf area and node number per plant were higher in hydroponics than aquaponics. SPAD value was affected by growing system treatments and it was 12.86% higher in hydroponic system. Essential oil content in shoots was not affected by the systems or cultivars. Lower amount of N, P and Mn in shoots were probable reasons of lower SPAD value and growth reduction of plants in aquaponics compared with hydroponics. Notwithstanding, plants growth were normal and there were no deficiency symptoms in aquaponic-grown plants. Thus, nutrient deficiency in aquaponic system might be alleviated by increasing of the fish number per water volume unit and elevation of fish feeding. Therfore, aquaponic system has potential of medicinal plant production.