كليدواژه :
حكمت , خرد , عقل , نيچه , هرمنوتيك , خردمندي
چكيده فارسي :
فلسفه جز كلمه چيزي براي بيان مفاهيم خود در دست ندارد. هرگونه آسانگيري و بي‌دقتي و بي‌اعتنايي به تفاوتها و تمايزهاي مفهومي كلمات به آشفتگي و پريشاني در فهم انديشه‌ها مي‌انجامد. از همين رو، در فلسفه، زبان و اصطلاحات و دقت در انتخاب كلمات براي بيان مفاهيم اهميتي اساسي دارد. نقل و نقد نمونه‌اي از اين پريشاني و آشفتگي در كار ترجمه و نيز در كار تفسير و تاويل نخستين مقصود اين مقاله است. «عقل» و «خرد» دو معادلي است كه داريوش آشوري در ترجمه ممتاز و پُرخواننده خود از چنين گفت زرتشت به ترتيب براي دو واژه آلماني “Vernunft” (انگليسي: “reason”) و “Weisheit” (انگليسي: “wisdom”) به كار برده است. اين دو معادل گرچه في‌نفسه براي هريك از اين دو اصطلاح درست است، از آنجا كه مترجم در ترجمه خود گاهي اين دو را به جاي يكديگر به كار برده است، به‌واسطه ترادفي كه اين دو واژه در زبان فارسي دارند، كلمه “Vernunft” نيز گاهي به «خرد» (“Weisheit”) ترجمه شده است و در نتيجه، با از ميان رفتن تمايز مفهومي ميان «عقل» و «خرد»، سو تفاهمي بنيادي در فهم انديشه نيچه پديد آمده است. اما كار به همين جا پايان نمي‌يابد. در موارد ديگري، علاوه بر «خرد»، معادلهايي ديگر براي “Weisheit” در فارسي اختيار شده است: «فرزانگي»، «حكمت»، «خردمندي». براي كلمه آلماني “Klug” نيز گاهي از معادل «فرزانه» استفاده شده است، و گاهي از معادل «زيرك» و .... اين ترجمه‌هاي گوناگون براي كلمه‌اي واحد در متن آلماني، و نيز ترجمه‌هاي انگليسي، به فهم اين «مفهوم» سخت آسيب رسانده است. از همين رو، براي كسي كه بخواهد بر اساس اين ترجمه فارسي به پژوهشي مفهومي در آثار نيچه دست يازد، آشفتگي بسيار در متن موجود است. بنابراين، اصل رجوع به متن اصلي و مطالعه انتقادي در اينجا باز ضرورت خود را نشان مي‌دهد. خانم نوشين شاهنده، نويسنده زن در تفكر نيچه (قصيده‌سرا - روشنگران، ????؛ پايان‌نامه كارشناسي ارشد ????)، با استفاده غيرانتقادي از ترجمه آشوري و بي‌توجهي به منبع اصلي، و همچنين نداشتن روش‌شناسي از پيش انديشيده و معيار براي مطالعه متن و تاويل و تفسير آن، در فصلي از كتاب خود، در شرح تشبيه «خرد» به «زن» در فلسفه نيچه، مرتكب اشتباهي بزرگ در داوري درباره معنا و اهميت و ارتباط اين دو مفهوم در انديشه او شده است. روشن كردن رابطه «عقل» و «خرد» و مقصود نيچه از تشبيه «خرد» به «زن» دومين مقصود اين مقاله است. من، در اين پژوهش، با پيروي از سنت علماي مسيحي كتاب مقدس از دو قاعده «نقد فروتر» و «نقد برتر» در بازيابي «متن اصلي» و نيز «فهم متن» و «تاويل و تفسير» آن پيروي مي‌كنم.
چكيده لاتين :
There is a clear distinction between “Vernunft” (“reason”) and “Weisheit”
(“wisdom) in the German language and their equivalents in other European
languages. But this distinction disappears when in the Persian translation of
Nietzsche’s Thus Spoke Zarathustra in which the translator uses an
equivocal term to translate these terms: “kherad”. In Persian, “kherad”
means both “reason” and “wisdom”. Darius Ashuri, the distinguished
translator of Nietzsche’s books, sometimes translates “Vernunft” into “Aql”
(“reason”) and sometimes into “kherad” (“wisdom”). He also translates
“Weisheit” into “kherad” and uses many synonyms for it, among them,
“farzaanehgi”, “hekmat”, and “kheradmandi”. These equivalents and
synonyms create gross confusion about the concepts of “reason” and
“wisdom” in Nietzsches’ work. In 1382/2003, Noshin Shahande published a
book entiteled Woman in Nietzsche’s Thought. In chapter 3 with the title of
“The Woman-Praise in Nietzsche”, she suggests that there is an identity
between “woman” and “wisdom” in Nietzsche’s thought when he says,
“Brave, Unconcerned, mocking, violent — thus wisdom (kherad) wants us:
she is a woman and always loves only a warrior.” Then, she cites several
statements in which Nietzsche says, “There is always some madness in love.
But there is also always some reason (kherad) in madness.”; “The body is a
great reason (kherad), a pularity with one sense, a war and a peace, a herd
and a shepherd.”; and “Your little reason (kherad), my brother, which you
call “spirit” — a little instrument and toy of your great reason (kherad).”
Misled by the incorrect translation, she concludes that the identity of
“woman” and “wisdom” in Nietzsche’s work. In this paper, I try to
following the rules of text studies in biblical scholarship, “lower criticism”
and “higher criticism”. Therfore, at first, I attempt to cast a light an
Nietzsche’s text to find all of what he says about “reason” and “wisdom”.
Then, I try to make a possible interpretation of Nietzsche’s words about the
“woman” as a metaphor for “wisdom”.
