اثرات كاربرد آب شور و معمولي توأم با كودهاي آلي و شيميايي بر برخي خصوصيات كمي و انباشت يون‌هاي معدني در زيره سبز (Cuminum cyminum L.)

The effects of saline and fresh water application with organic and chemical fertilizers on some quantitative characters and ion accumulation in cumin (Cuminum cyminum L.)

تحمل شوری یكی از مهم‌ترین عوامل مؤثر بر تولید محصولات كشاورزی در مناطق خشك و نیمه‌خشك می‌باشد. به منظور مطالعه اثرات آب شور و معمولی توأم با كودهای آلی و شیمیایی بر زیره سبز (Cuminum cyminum L.)، آزمایشی در سال زراعی 91-1390 در مزرعه تحقیقاتی دانشكده كشاورزی دانشگاه زابل در قالب بلوك‌های كامل تصادفی در سه تكرار اجرا گردید. عامل اصلی شامل رژیم آبیاری در دو سطح (آب معمولی و آب شور طبیعی با هدایت الكتریكی 180/4 دسی‌زیمنس بر متر) و عامل فرعی تیمارهای منفرد و تلفیقی كود شیمیایی كامل و كود دامی و تیمار شاهد بود. نتایج مشخص نمود با افزایش نمك‌های محلول در آب آبیاری تا محدوده 180/4 دسی‌زیمنس بر متر ارتفاع بوته، وزن هزار دانه، تعداد چتر در بوته، تعداد دانه در چتر و بوته و عملكرد دانه كاهش یافت اما بر درصد و عملكرد اسانس افزوده شد. همچنین افزایش جذب یون سدیم منجر به كاهش غلظت پتاسیم، فسفر، كلسیم و منیزیم در دانه گردید.از میان تیمارهای مختلف كودی، كاربرد جداگانه كودهای معدنی و آلی مزیت چندانی نداشته، بلكه كاربرد توأمان كود شیمیایی و دامی بر بهبود اغلب صفات مورد مطالعه اثربخش‌تر بود. برهمكنش نوع آب و نوع كود بر عملكرد دانه، وزن هزار دانه، ارتفاع بوته، درصد اسانس و محتوای سدیم دانه معنی‌دار بود. در مجموع، به‌منظور كاهش آلودگی‌های ناشی از كودهای شیمیایی و جبران كمبود مواد آلی خاك در مناطق خشك و نیمه‌خشك كاربرد توأم كود آلی و معدنی (كود شیمیایی به نسبت 40:20:15 كیلوگرم در هكتار در تلفیق با 20 تن در هكتار كود دامی) در منطقه توصیه می‌شود.

Salinity tolerance is one of the most important affecting factors on agricultural production in arid and semi-arid areas. In order to study the effects of saline and fresh water irrigation with application of organic and NPK fertilizers on cumin, a split plot experiment based on randomized complete block design was carried out with three replications during 2011 and 2012, at the research farm of Zabol University. Main factor was irrigation regimes (fresh water, and saline water EC: 4.180 dS.m-1) and the sub factor were including individual and combining treatments of manure and NPK fertilizer and control. Results indicated that increasing soluble salts in water irrigation until 4.180 dS.m-1 range, plant height, seed weight, and number of umbel per plant, number of seeds per umbel and plant, and yield decreased but the percentage and yield of essence was increased. Increasing the concentration of sodium ions lead to decrease concentrations of potassium, phosphorus, calcium and magnesium of cumin seed. Among the different fertilizer treatments, separate application of organic and chemical fertilizers have little advantage, but integrated chemical fertilizer and manure was more effective to improve the most investigated characters. Interaction of water and fertilizer regimes was significant on yield, seed weight, plant height, oil percentage and sodium content. In general, in order to reduce pollution of chemical fertilizers and the compensation lack of soil organic matter in arid and semi-arid areas, NPK fertilizer (40:20:15 kg.ha-1 ratio with 20 t.ha-1 manure) in area is recommended.