رويكرد فازي و پهنه‌بندي فقر چندبعدي در فضاهاي شهري (نمونه موردي: شهر كامياران)

Fuzzy Approach and the Multidimensional Poverty Mapping in Urban Space Case Study: Kamyaran City

اغلب روش‌هاي تحليل فقر سنتي دو محدوديت عمده دارند. اول، اغلب روش‌ها تك‌بعدي بوده و تنها يكي از ابعاد فقر مانند درآمد را مورد بررسي قرار مي‌داند. دوم، اين روش‌ها جمعيت را با استفاده از خط فقر به دو بخش فقير و غيرفقير تقسيم مي‌نمودند. توجه به ساير محروميت‌ها موضوع سنجش فقر چندبعدي را مطرح ساخت. به منظور رفع محدوديت دوم تيوري مجموعه‌هاي فازي طي دهه هاي گذشته در زمينه فقر و ابهامات مربوط به آن مورد استفاده قرار گرفت. از طرفي، تاكيد مطالعات اخير بر اهميت متغيرهاي جغرافيايي به عنوان يكي از عوامل تعيين‌كننده فقر، جايگاه ويژه‌اي به سيستم اطلاعات جغرافيايي در اين‌گونه مطالعات داده است. هدف اصلي اين مطالعه بررسي عملي بودن استفاده از روش‌هاي فازي و مدل سازي زمين‌آماري جهت كسب اطلاعات قابل استناد به منظور سنجش و پهنه‌بندي فقر چندبعدي در فضاهاي شهري است. اين پژوهش از نظر اهداف كاربردي و از نظر شيوه انجام توصيفي– تحليلي است. اطلاعات و داده‌هاي اين پژوهش از طريق پيمايش ميداني نمونه‌هاي انتخاب شده به روش فضاييِ تصادفيِ طبقه‌اي در سال 1391 جمع‌آوري شده است. در اين پژوهش از ميان روش‌هاي سنجش چندبعدي فقر، روش كاستا (2002) و از ميان روش‌هاي زمين‌آماري روش كريجينگ و كريجينگ همبسته جهت سنجش فقر چند بعدي در قالب 70 شاخص اقتصادي و درآمدي، مسكن، مالكيت و دارايي، بهداشت و سلامت، و دانش و مهارت استفاده شده است. از ميان مدل‌هاي زمين‌آماري موجود روش كروي و نمايي با نتايج تابع فازي فقر انطباق بيشتري داشته و از دقت بالاتري برخوردار بوده‌اند. نتايج در قالب پهنه‌بندي علمي صورت گرفته به وضوح نشان‌دهنده اختلاف فضايي فقر در محدوده شهر كامياران است.

Most of the methods designed for the analysis of poverty have two limitations: i) they are one-dimensional, i.e. they refer to only one proxy of poverty, namely low income or consumption expenditure; ii) they need to dichotomize the population into the poor and the non-poor by means of the poverty line. Nowadays, many authors recognize that poverty is a complex phenomenon that cannot solely be reduced to monetary dimension. Thus, the need for a multidimensional approach, which consists in extending the analysis of variety non-monetary indicators of living conditions, is tangible. Due to second limitation, fuzzy sets can be used to identify those households that are absolutely deprived and poor, those households that are slightly less deprived, and households lying on the threshold of poverty. As poverty levels that have space and time components, a cartographic approach within a GIS environment allows the display and representation of poverty which aids the understanding of the causes of poverty. This study uses fuzzy approach and geostatistics techniques to identify reliable methods to measure multidimensional poverty and uses a poverty mapping in urban areas. The data of this descriptive-analytical study is collected by a survey technique via questionnaire. This survey uses a stratified random spatial sampling to determine and select samples. This study is based on the fuzzy multidimensional poverty measurement that proposed by Costa (2002) and geostatistics techniques (Kriging and Cokriging). Some factors such as economic and income; housing; property and finance; health; and knowledge and skills as criteria are taken in to consideration in the process of data analysis. According to results, spherical and exponential models suite with fuzzy membership of poverty more than the others. Poverty mapping clearly shows the spatial heterogeneity of poverty in this study area.