ارزيابي اوليه ژرم‌پلاسم كنجد براي مقاومت به بيماري پوسيدگي زغالي در شرايط آزمايشگاهي

Primary Evaluation of Sesame Germplasm for Resistance to Charcoal Rot Disease in Laboratory Condition

بيماري پوسيدگي زغالي كنجد ناشي از قارچ Macrophomina phaseolina (Tassi) Goid. يكي از مهم‌ترين بيماري‌هاي قارچي خاكزاد كنجد در ايران است. براي ارزيابي واكنش ژنوتيپ‌هاي كنجد به اين بيماري، ابتدا بيست و شش جدايه قارچ عامل بيماري از مناطق مختلف كنجدكاري ايران تهيه شد. آزمون بيماريزايي جدايه‌ها روي رقم داراب14، درون تشتك‌هاي پتري حاوي محيط كشت آب-آگار (WA) انجام شد و جدايه‌هاي مناطق مختلف از نظر بيماريزايي تنوع چشمگيري نشان دادند. به منظور تعيين مقاومت، 75 ژنوتيپ كنجد شامل ارقام اصلاح شده، لاين‌هاي پيشرفته و توده‌هاي محلي به مدت پنج دقيقه از ناحيه ريشه، درون سوسپانسيون ميسليوم مخلوطي از جدايه‌هاي انتخابي قارچ عامل قرار داده شدند. گياهچه‌هاي مايه‌زني شده در دماي 32 درجه سانتي‌گراد نگهداري و پس از 2 تا 3 روز، واكنش آن‌ها با استفاده از مقياس مشاهده‌اي 5-1 ثبت شد. ميانه محاسبه شده مقياس‌ها نشان داد كه چهارده ژنوتيپ واكنش مقاومت و هشت ژنوتيپ واكنش نيمه مقاومت داشتند. با استفاده از آزمون كروسكال واليس، ژنوتيپ‌هاي پتك موسيان، محلي ايرانشهر و لاين 3 صفي‌آباد داراي بالاترين سطوح مقاومت به بيماري در سطح احتمال 5% بودند. ساير ژنوتيپ‌هاي مقاوم نيز با اين كه سطح آلودگي كمي داشتند، از نظر آماري با شماره 1 و 2 مقياس (به ترتيب سطوح مقاوم و نيمه مقاوم) تفاوت‌هاي معني‌داري نشان دادند.

Charcoal rot caused by Macrophomina phaseolina (Tassi) Goid is a destructive fungal and soil-borne disease of sesame in Iran. To evaluate disease resistance in sesame germplasm, 26 isolates of the pathogen were prepared from infected plants collected from main sesame geowing areas of Iran. Pathogenicity test on cultivar Darab-14, carried out on water agar media in the plates, revealed a considerable pathogenicity in virulence of the isolates. To evaluate resistance of 75 entries of sesame germplasm, including improved cultivars, advanced lines and local genotypes, roots of seedlings were dipped into the hyphal suspension of mixed isolates for 5 minutes and maintained then at 32?C in greenhouse. Reaction of each entry was recorded three days later, using a 1-5 scale. Calculated medians of scales showed that 14 genotypes were resistant and eight were moderately resistant. Using chi-square test, (Kruscal-Wallis method), the statistical differences were sought. According to the calculations, genotypes Potak-e-Mousian, Mahalli Iranshahr and Safiabad line 3 had the highest level of resistance at the 95% confidence level. Although the rest of resistant genotypes showed the lower amounts of infection, a significant difference with the expected level of resistant and moderately resistant scores in the disease scale (score 1 and 2) was observed.