فرصت‌هاي ژيوپليتيك جهان اسلام در سازمان كشورهاي صادركننده گاز

Geopolitical Opportunities of the Islamic World in the Organization of Gas Exporting Countries

در سال 2008، «سازمان كشورهاي صادركننده گاز» كه به اوپك گازي معروف شد با عضويت 11 كشور و با تعيين شهر دوحه به عنوان مقر خود رسماً آغاز به كار كرد. اگر چه اين سازمان داراي ماهيتي اقتصادي و تجاري است، اما بسياري از صاحب‌نظران شكل گيري اوپك گازي را مقدمه اي براي تحول در ساختار ژيواستراتژيك و ژيوپليتيك جهان مي دانند. از همين روست كه اروپا و آمريكا كه از بزرگ‌ترين مصرف‌كنندگان گاز طبيعي محسوب مي شوند، شكل گيري اين سازمان را از منظر خود تهديدي بر امنيت انرژي و دست‌يابي آسان به گاز طبيعي مي دانند و به‌شدت با آن مخالف هستند. در اين ميان، نكته حايز اهميت اين است كه اكثريت اعضاي اين سازمان را كشورهاي اسلامي تشكيل مي دهند، به‌طوري‌كه كشورهاي ايران، قطر، اندونزي، برونيي، الجزاير، ليبي، مصر، نيجريه و قزاقستان (ناظر) 9 عضو از 13 عضو (11 عضو اصلي و 2 عضو ناظر) را به خود اختصاص داده اند. ضمن اين‌كه با پيوستن كشورهاي تركمنستان، مالزي، ازبكستان، موريتاني، مالي سهم كشورهاي اسلامي در اين سازمان بيش‌تر و پررنگ‌تر خواهد شد. اهميت روزافزون گاز به عنوان يك منبع انرژي پاك، وابستگي اقتصادي غرب و به‌خصوص اروپا به گاز صادراتي اين سازمان، تاثيرپذيري صنايع نظامي و دفاعي غرب از تحولات بازار گاز، تغيير نقشه ژيوپليتيكي و ژيواكونوميكي جهان و كم‌رنگ شدن نقش آمريكا و غرب در اقتصاد جهاني، افزايش قدرت مانور و چانه‌زني اعضاي سازمان به‌خصوص روسيه و ايران در برابر غرب و آمريكا، ايجاد زمينه براي هم‌گرايي بيش‌تر كشورهاي عضو سازمان و ... از جمله فرصت هاي مناسبي است كه به اعتقاد كارشناسان باعث افزايش وزن ژيوپليتيك كشورهاي عضو به‌خصوص كشورهاي اسلامي در برابر غرب و آمريكا خواهد شد. در اين مقاله تلاش شده تا ضمن بررسي پتانسيل كشورهاي اسلامي در اوپك گازي، زمينه هاي موجود براي بهره‌گيري از اين سازمان در ارتقا جايگاه جهان اسلام در نظام ژيوپليتيك جهاني مورد تجزيه و تحليل قرار گيرد.

In 2008, the Organisation of Gas Exporting Countries (OGEC) was formally established with 11 members in Doha, Qatar. While having economic and business nature, the organisation is seen as the Gas OPEC, having the potential for changing the geo-strategic and geopolitical structure of the World. Therefore, it is regarded as a threat by Europe and the US to the security of their energy supply. Islamic countries, namely, the Islamic Republic of Iran, Indonesia, Qatar, Brunei, Algeria, Libya, Egypt, Nigeria, and Kazakhstan constitute 9 of its 11 members. The increasing importance of gas as a clean energy source, economic dependence of the West especially Europe on importing gas, compliance of the Western defense and military industry with variations in the gas market, changes in the geopolitical and geo-economic map of the world and the weakening of the role of the US and West in the global economy have increased the influence of OGEC members, especially Iran and Russia vis-à-vis the West and the US. This has also provided a background for the convergence of Islamic members of the OGEC, and the formation a regional economic-political alliance among Islamic countries resulting in the increased geopolitical weight of the Muslim world against the West and the United States. In the present paper, besides studying the capacity of Muslim countries in the OGEC, the possibility of enhancing the status of the Islamic world in the geopolitical system of the world, through the organization, has been analysed.