مكان‌يابي مناسب استحصال آب شرب با استفاده از تحليل سلسله مراتبي فازي (مطالعه موردي: آبخوان بيرجند)

Locating of Suitable Area of Pumping Drinking Water Using FAHP Method (Case Study: Birjand Aquifer)

كاهش كيفيت آبهاي زيرزميني كه ناشي از برداشت‌هاي بي‌رويه از اين منبع است، باعث شده شناسايي مكان‌هاي مناسب به‌منظور استحصال آب زيرزميني براي شرب امري مهم و بسيار مورد توجه تلقي شود. در اين تحقيق عناصر كيفي سديم، كلسيم، منيزيم، SO4 ، TDS ، هدايت الكتريكي، كلر و نيترات از استاندارد شولر و همچنين از پارامترهاي افت سطح آب و ضريب قابليت انتقال آب به‌عنوان معيارهاي تصميم‌گيري در نظر گرفته شد و با استفاده از روش AHP وزن‌هاي آنها محاسبه شدند. با تهيه لايه‌هاي رستري معيارها در محيط GIS و همچنين با استفاده از توابع عضويت فازي لايه‌هاي فازي، معيارها ايجاد شدند كه در نهايت با همپوشاني لايه‌هاي رستري فازي معيارها، لايه نهايي استعداد استحصال آب شرب به‌دست آمد. با طبقه‌بندي نقشه نهايي در پنج كلاس ضعيف، متوسط، نسبتاً خوب، خوب و بسيار خوب به‌ترتيب 24/2، 08/28، 86/27، 17/28 و 63/13 درصد از آبخوان در اين طبقات قرار گرفتند. مدل تهيه شده با چاههاي آب شرب موجود در سطح آبخوان مورد مقايسه قرار گرفت. نتايج نشان دادند كه قسمت‌هاي شرقي دشت داراي شرايط مناسب‌تري از لحاظ استحصال آب شرب هستند.

Groundwater quality deterioration which originates from excessive pumping caused motivation of the identification of suitable area for groundwater harvesting. In this study, eight quality parameters e.g. Na, Ca, Mg, SO4, TDS, EC, CL and NO3 of Schuler standard along with water level drawdown and water transmissivity coefficient (T) were considered as decision criteria and were calculated using Analytical Hierarchy Process (AHP) method. Then raster data layers of criteria were prepared in GIS tools fuzzified using fuzzy membership function and criteria fuzzy layers decision were created by overlaying of fuzzy raster layers of criteria. As main goal of the paper, final layer of suitable area of water drinking harvest was categorized in five class containing poor, average, fairly good, good and very good levels. The results showed that 2.24, 28.08, 27.86, 28.17 and 13.63 percent of the aquifer area respectively are placed in the mentioned classes. Also a comparison was carried out between modeling results and drinking water wells in the aquifer. Results showed that the eastern parts of the plain have favorable conditions for water drinking exploitation.