مقايسه آناتومي چوب گونة اوجا (Ulmus carpinifolia Borkh.) بومي گرگان و كميجان

Comparing the Wood Anatomy of the Field Elms (Ulmus carpinifolia Borkh.) Native to Gorgan and Komijan

بررسی و مقایسه آناتومی چوب و مرفولوژی الیاف درختان اوجا رشد یافته در مناطق گوناگون جغرافیایی علاوه بر معرفی ویژگی‌های بافت چوبی این گونه برای دسته‌بندی و تمایز بین آنها، به فهم چگونگی تغییرات آناتومی چوب این گونه در پاسخ به شرایط مختلف اقلیمی كمك خواهد كرد. در این پژوهش برخی ویژگی‌های آناتومی چوب و الیاف درختان اوجا (Ulmus carpinifolia Borkh.) بومی ایران در دو منطقة گرگان و كمیجان (استان مركزی) مورد بررسی و مقایسه قرار گرفتند. نتایج نشان دادند كه درختان این دو رویشگاه در عین پیروی از ویژگی‌های كلی و بارز آناتومی چوب جنس نارون، دارای مشخصه‌های منحصربه فردی نیز می‌باشند كه برخی از آنها مانند وجود ضخامت مارپیچی ظریف در برخی آوندهای چوب بهاره نمونه‌های كمیجان و اشعه‌های جوش‌‌خورده در نمونه‌های گرگان برای نخستین بار است كه در مورد این گونه گزارش می‌شود. علاوه بر این، نمونه‌های كمیجان دارای حلقه‌های رویشی نازك‌تری بوده و در آوندهای این نمونه‌ها تیل دیده می‌شد درحالیكه این ویژگی در نمونه‌های گرگان وجود نداشت. تعدادی از اختلافات مشاهده شده بین ویژگی‌های آناتومی چوب درختان این دو منطقه – بخصوص ویژگی‌های مرتبط با آوندها- به اقلیم خشك و سردتر رویشگاه كمیجان نسبت داده شد ولی تفسیر دیگر تمایزها نیاز به پژوهش‌های مستقل دیگری دارد.

Studying and comparing the wood anatomy and fiber morphology of the Field Elm trees thatgrow in different sites, along with assisting us in the identification and grouping of the Ulmusspp. will help us understand the reaction of these species to different climatic factors. In thisstudy, some wood anatomical characteristics and fiber morphology of Gorgan and Komijannative Field Elms (Ulmus carpinifolia Borkh.) were investigated. The results showed thatalthough these trees exhibit some outlined features of Ulmus spp. they also have uniqueproperties (i.e. delicate spiral thickening in the earlywood vessels of Komijan or fused raysin Gorgan samples) which have not been reported for these species so far. Moreover, theKomijan samples had pronounced narrower tree rings and tyloses in the vessels while thisfeature was almost absent in Gorgan samples. Some of these differences – especially vesselrelated features- were linked to the colder and drier climate of Komijan but in order to have abetter understanding of the other observed dissimilarities, more studies need to be conducted.