برآورد تابش خورشيدي ساعتي رسيده به گياه گندم

Prediction of hourly intercepted solar radiation of wheat

شاخص سطح برگ (LAI) و ضريب خاموشي (K) گياه گندم از عوامل مهم در برآورد تابش خورشيدي رسيده به آن مي‌باشند. ضريب خاموشي گندم در تحقيقات زيادي در مقياس روزانه اندازه‌گيري شده كه در بازه‌هاي زماني كوچكتر قابل استفاده نيست. همچنين زاويه تابش خورشيد در ساعات مختلف روز متغير بوده و مي‌بايست جهت برآورد مناسبي از رشد و عملكرد گياه گندم، تغييرات آن را به همراه ضريب خاموشي در مقياس ساعتي (SH) در مدل‌ها در نظر گرفت. به منظور برآورد SH، آزمايشي مزرعه‌اي در سه تكرار در زمستان 1388 و بهار 1389 در دانشكده كشاورزي دانشگاه شيراز صورت گرفت. جهت اندازه‌گيري تابش رسيده به سطح زمين از اختلاف تابش‌سنج موجود در ايستگاه هواشناسي و تابش‌سنج لوله‌اي قرار داده شده در زير پوشش گياهي استفاده شد. نتايج نشان داد كه LAI با رشد گياه افزايش مي‌يابد و حداكثر آن در 174روز بعد از كاشت برابر 89/4 بوده و به مدت 21 روز مقدار آن ثابت مي‌ماند. تابش خورشيدي ساعتي رسيده به گياه گندم با استفاده از اختلاف بين تابش خورشيدي در بالاي پوشش گياهي و سطح زمين اندازه‌گيري و با يك معادله نمايي بر اساس LAI، SH و زاويه ارتفاع خورشيدي برآورد گرديد. مقادير حداقل و حداكثر SH در محدوده‌ي LAI از 8/1 تا مقدار حداكثر آن، به ترتيب برابر 064/0 و 41/0 برآورد گرديد.

Leaf area index (LAI) and extinction coefficient (K) of wheat are the important parameters for estimation of intercepted solar radiation (RsL). Wheat daily intercepted solar radiation has been measured in many researches, but they are not suitable for using on shorter time increments. The beam angle of solar radiance differed on different hour in day and it must be considered for estimation of hourly RsL (SH) for crop growth models. For estimation of hourly RsL of wheat, an experiment was conducted in fields of Agricultural College at Shiraz University in winter 2009 and spring 2010. The values of hourly RsL, was measured using the difference between the values of measured solar radiation at upper and under the canopy. The results showed that the crop LAI increased after planting and reached maximum (4.89) on 174 days after planting and remained constant for 21 days. The values of wheat intercepted solar radiation was predicted using a method presented by other investigators and the minimum and maximum values of SH were estimated 0.064 and 0.41 when the values of LAI were 1.8 and 4.89, respectively Keywords: Extinction coefficient, Intercepted solar radiation, Leaf area index, Wheat