مطالعه اثر كودهاي دامي، شيميايي و اندازه بنه مادري بر ويژگي هاي بنه هاي دختري و عملكرد زعفران (Crocus sativus L.)

The effects of mother corm size, manure and chemical fertilizers on replacement corm criteria and yield of saffron (Crocus sativus L.)

اندازه بنه مادري و مديريت تغذيه، از مهم ترين عوامل در تعيين كميت و كيفيت زعفران (Crocus sativus L.) به شمار مي روند. به منظور بررسي نقش كودهاي دامي، شيميايي و اندازه بنه مادري بر ويژگي هاي بنه هاي دختري و عملكرد زعفران، آزمايشي در دو سال زراعي 1391 و 1392 به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد به اجرا در آمد. در اين مطالعه، اندازه بنه مادري در چهار سطح (4 گرم و كمتر از آن (كوچك)، 1/4 تا 8 گرم (متوسط)، 1/8 تا 12 گرم (نسبتاً بزرگ) و بيش از 12 گرم (بزرگ)) و منابع مختلف كود در سه سطح (كود دامي (25 تن در هكتار)، كود شيمايي (150 كيلوگرم نيتروژن + 75 كيلوگرم فسفر در هكتار) و شاهد (عدم مصرف كود) به عنوان تيمار در نظر گرفته شدند. بر اساس نتايج آزمايش، با افزايش اندازه بنه مادري جهت كاشت (1/8 تا 12 گرم و بيشتر)، تعداد گل، عملكرد گل تر و عملكرد كلاله خشك زعفران به طور معني داري افزايش يافت. علاوه بر اين، استفاده از بنه هاي بزرگ‌تر به طور معني دار منجر به افزايش تعداد و عملكرد كل بنه هاي دختري شد. اثر منابع كودي نيز بر تعداد و عملكرد بنه هاي دختري زعفران معني دار بود. با اين وجود، مصرف كود دامي در مقايسه با كود شيميايي نقش بيشتري در افزايش عملكرد بنه هاي دختري با وزن بيش از 8 گرم و نيز عملكرد كل بنه هاي دختري (به ترتيب تا 8/21 و 5/12 درصد) داشت. از اين رو، استفاده از بنه هاي مادري با وزن مناسب جهت كاشت (بيش از 8 گرم) همراه با كاربرد كودهاي آلي مي تواند در كاهش مشكلات ناشي از مصرف كودهاي شيميايي بيش از پيش مفيد باشد.

The Mother corm size and nutrient management are the most important factors in relation to quantitative and qualitative characteristics of saffron (Crocus sativus L.). In order to investigate the effects of mother corms size, manure and chemical fertilizers on replacement corm criteria and yield of saffron, a field experiment was conducted as factorial layout based on a randomized complete block design with three replications at Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad, Iran, during the years 2012 and 2013. The mother corm size (4g and lower (small), 4.1–8 g (medium), 8.1-12 g (relatively large) and more than 12 g (large)) and fertilizer sources (manure 25 t. ha-1, chemical fertilizer (N+P) and control) were the first and second experimental factors, respectively. The larger mother corms (8.1-12 g and more) significantly resulted in a greater number of flowers per m2, increased fresh flower and dry stigma yields. As observed in flower and stigma yields, replacement corm yield per m2 was significantly increased by larger mother corms. In addition, number and yield of replacement corm significantly affected by fertilizer sources. However, effect of manure on yield of replacement corm more than 8 g and total replacement corm yield was higher than chemical fertilizer (by 12.5 and 21.8 %, respectively). It seems the selection of appropriate mother corm (more than 8 g) and applying manure can result in reducing the problems caused by consecutive using of chemical fertilizers.