رويكردها به كثرت اديان و مذاهب

Approaches through intensity of religions and sects

به درازناي تاريخ چهار رويكرد كلي‏ پيرامون گوناگوني و كثرت اديان و مذاهب وجود داشته است: ابطال‌گرايي، انحصارگرايي، شمول‌گرايي و كثرت‌گرايي. در رويكرد به گوناگوني اديان، ابطال‌گرايي و انحصارگرايي، باطل، ولي شمول‌گرايي در حقانيت و كثرت‌گرايي در نجات پذيرفته است؛ اگرچه چند و چون آموزه‌ها و گزاره‌هاي اديان ديگر با اسلام قياس‌كردني نيست، ولي به هر روي جملگي دربر دارنده حقيقت است؛ حتي چنانچه دگرگوني (تحريف) اديان پيشين را بپذيريم، باز بي‌گمان در اديان پيشين حقيقتهايي نهفته است؛ پس شمول‌گرايي در حقانيت انديشه استواري است. در موضوع نجات نيز اسلام نه تنها انحصارگرا نيست، بلكه پيروان اديان ديگر را، با شرطهايي، رستگار مي‌داند. كثرت‌گرايي (پلوراليسم) از موضوعهاي مهم فلسفي‏ دوران معاصر است كه به حوزه‌هاي متعددي همچون دين، سياست، فرهنگ، جامعه‌شناسي، اخلاق و ... تسرّي‏ يافته است. در اين ميان كثرت‌گرايي ديني، كه نخستين بار در آراي جان هيك، فيلسوف معاصر مطرح گرديد، اهميتي ويژه‌‏ دارد. اگر نيك بنگريم، مي بينيم كه كثرت‌گرايي ديني با بيشتر مبحثهاي مربوط به فلسفه دين ـ همچون هرمنوتيك، تجربه ديني‏ و تجربه عرفاني، معرفت‌شناسي ديني، زبان دين، معنا‌داري و اثبات‌پذيري‏ گزاره‌هاي دين، گوهر و صدف دين، شكاكيت و نسبي‌گرايي و ... ـ ارتباط دارد و اين مبحثها، با يكديگر درهم‌ تنيدگي‏ شگفت‌انگيزي‏ دارند.

In the history there are 4 approaches about variety and intensity of religions and sects: refutability, monopoly, pluralism. Although the principals of other religions is not comparable with Islam but wily all of them covering the truth, even if we accept changes of other religions, nevertheless there is pieces of truth in them, so pluralism in the rightness of the truth is consistent. In the issue of rescue, Islam is not only a monopolist religion but also deliver followers of other religions with some conditions. Pluralism is an important issue in philosophy in temporary era which has permeated to various branches such as religion, politics, culture, sociology and ethics. In this case religious pluralism which for the first time introduce by John Hik –contemporary philosopher- has a special importance. If we look carefully, religious pluralism is connect with other topics of philosophy of religion such as Hermeneutic, religious experience and religious mysticism, language of religion, meaningful, ascertainably of religion’s points, skepticism, relativism and…and these issues have a strange connections with each other.