بررسي تاثير تنش كم آبي و مراحل برداشت بر عملكرد كمي و كيفي گياه دارويي گشنيز (Coriandrum sativum L.) در شرايط تربت حيدريه

Effect of water stress and harvesting stages on quantitative and qualitative yields of coriander (Coriandrum sativum L.)

به منظور بررسي تاثير تنش كم ابي و مراحل برداشت بر عملكرد كمي و كيفي گياه گشنيز (Coriandrum sativum L.)، آزمايشي در سال زراعي 90-1389 در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه تربت حيدريه به صورت كرت هاي خرد شده در قالب بلوك هاي كامل تصادفي در سه تكرار اجرا گرديد. تيمار اصلي شامل زمان هاي آبياري در سه سطح 90 (عدم تنش)، 60 و 30 درصد ظرفيت زراعي مزرعه و تيمار فرعي نيز شامل مراحل مختلف برداشت در سه سطح قبل از گلدهي، گلدهي و بعد از گلدهي بود. نتايج نشان داد كه افزايش تنش خشكي باعث كاهش عملكرد و اجزاي آن گرديد؛ در حالي‌كه ميزان پرولين و كربوهيدارت گياه، بطور معني داري افزايش يافت. بيشترين درصد اسانس و تركيبات اصلي آن (لينالول، آلفا پينن، گاماترپينين، ژرانيول استات، كامفور) در تيمار تنش ملايم مشاهده شد. تاخير در برداشت باعث افزايش عملكرد و اجزاي عملكرد تا مرحله دانه بندي گرديد. كربوهيدرات گياه در مراحل پاياني رشد افزايش يافت؛ در حالي‌كه اختلاف معني داري بين ميزان پرولين در مراحل گلدهي و دانه بندي وجود نداشت. بيشترين درصد اسانس و مقادير تركيبات اصلي اسانس در مرحله دانه بندي مشاهده شد. بطور كلي، بالاترين عملكرد گياه در شرايط عدم تنش در مرحله دانه بندي بدست آمد، در حالي‌كه بالاترين درصد اسانس و تركيبات كيفي آن در تيمار تنش ملايم در مرحله دانه بندي مشاهده گرديد. بنابراين، توصيه مي گردد كه براي كسب حداكثر كيفيت و درصد اسانس و حصول عملكرد قابل قبول، گياه گشنيز تحت تنش ملايم خشكي قرار گرفته و برداشت گياه در مرحله اتمام دانه بندي صورت پذيرد.

In order to study the effect of drought stress and harvesting stages on quantitative and qualitative yields of Coriander (Coriandrum sativum L.) this experiment was conducted on split plot based on a randomized completely block design with 3 replications in Torbat-e Heydariyeh University, Iran, during growing season of 2010-2011. Treatments were drought stress (in three levels no stress: control and irrigation in 60 and 30 percentage of FC) as main plots and harvesting times (in 3 levels consist of: before flowering, flowering and after flowering) as sub plots. Results showed that drought stress and harvesting stages had significant affected on leaf number, height, number of stem, wet and dry weight of plant, SPAD, proline content, carbohydrate content, essential oil yield and percentage and components of essential oil of coriander. Increasing water stress decreased yield and its components while enhanced proline and carbohydrate contents. Maximum of essential oil and its main components (linalool, alpha pentene, gamma terpinene, geranial acetate and camphor) were in low stress that had significant difference with other stress treatments. Delaying in harvest enhanced yield and its components and essential oil percentage. Proline content had no significant difference between flowering and after flowering stages. Therefore, we can suggest low stress of water and harvest at after flowering stage to get maximum of yield.